Wetenschappers waarschuwen dat intensieve landbouw het risico op epidemieën verhoogd.
Overmatig gebruik van antibiotica, veel dieren dicht bij elkaar en weinig genetische variatie zijn allemaal kenmerken van intensieve veeteelt. Die kenmerken vergroten de kans dat ziekteverwekkers wereldwijd een groot risico voor de volksgezondheid worden. Dat is de conclusie van nieuw onderzoek onder leiding van Britse wetenschappers.
Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van de universiteiten van Bath en Sheffield in het Verenigd Koninkrijk onderzocht de evolutie van Campylobacter jejuni bacterie. Veel vee wereldwijd is drager van deze ziekteverwekker. In landen met een hoog inkomen is Campylobacter de belangrijkste oorzaak van gastro-enteritis .
Campylobacter-feiten
• Veroorzaakt bloederige diarree bij mensen
• Overgedragen naar de mens via het eten van besmet vlees of gevogelte
• Hoewel Campylobacter niet zo gevaarlijk is als tyfus, cholera of E. coli, veroorzaakt het ernstige aandoeningen bij patiënten met onderliggende gezondheidsproblemen en kan het blijvende schade aanrichten
• Ongeveer 1 op de 7 mensen heeft op enig moment in hun leven een infectie
• Komt drie keer meer voor dan besmettingen met E. coli, Salmonella en listeria bij elkaar
• De bacterie zit in de ontlasting van kippen, varkens, runderen en wilde dieren
• Campylobacter is naar schatting aanwezig in 20% van de faeces (ontlasting) van alle vee wereldwijd
• De bacterie is zeer resistent tegen antibiotica door het (overmatige) gebruik ervan in de veeteelt
De onderzoekers, die hun studie in het prestigieuze tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences publiceerden, bestudeerden de genetische evolutie van de Campylobacter. Daarbij ontdekten ze dat bacteriestammen die specifiek zijn voor bepaalde soorten runderen (runderspecifiek) tegelijkertijd opkwamen – in de 20e eeuw – waarin het aantal gehouden runderen dramatische toenam.
De auteurs van de studie suggereren dat veranderingen in de voeding van de runderen, de veranderende anatomie en de fysiologie van de runderen de oorzaken zijn achter de toenemende genetische overdracht tussen algemene en specifieke stammen. Deze ontwikkeling van algemeen naar specifiek hielp de bacterie om de soortbarrière te passeren en mensen te infecteren. Dat leidde tot grote probleem voor de volksgezondheid.
Daar komt nog een andere factor bij: de toegenomen verplaatsing van dieren wereldwijd. Deze factor in combinatie met het steeds intensiever worden van de veeteelt, scheppen de perfecte voorwaarden voor een wereldwijde verspreiding van ziekteverwekkers via de wereldomspannende handelsnetwerken.
Professor Sam Sheppard zegt: “Er zijn naar schatting 1,5 miljard runderen op aarde die elk ongeveer 30 kg mest per dag produceren. Als ongeveer 20 procent van de runderen besmet is met Campylobacter dan levert dat miljoenen tonnen mest op en dat komt neer op een gigantisch potentieel risico voor de volksgezondheid”.
“In de afgelopen decennia zijn er verschillende virussen en pathogene bacteriën geweest die overgesprongen zijn van wilde dieren op mensen: HIV begon bij apen; H5N1 kwam van vogels en Covid-19 is vermoedelijk afkomstig van vleermuizen.
“Onze studie laat zien aan dat veranderingen in de omgeving en intensiever contact met landbouwhuisdieren ertoe hebben geleid dat ook bacteriële dierinfecties op mensen zijn overgesprongen”.
“Ik denk dat dit een wake-up call is om meer aandacht te besteden aan verantwoorde landbouwmethoden. Daarmee zou het risico op uitbraken van problematische ziekteverwekkers in de toekomst kunnen worden verminderd”.
Professor Dave Kelly zegt: “Ziekteverwekkers in dieren vormen een toenemende bedreiging voor de mens. Onze bevindingen laten helder zien hoe hun aanpassingsvermogen hen in staat stelt om intensieve landbouwmethoden uit te buiten en daardoor in staat zijn om van gastheer te wisselen.
De onderzoekers hopen dat hun onderzoek wetenschappers kan helpen potentiële problemen in de toekomst te voorspellen zodat nieuwe epidemieën in de toekomst kunnen worden vermeden.
Dick Schrauwen (vertaling van https://tinyurl.com/yc39nt4g)
Noten: Professor Sam Sheppard is verbonden aan het Milner Centre for Evolution aan de Universiteit van Bath. Professor Dave Kelly werkt bij de afdeling Moleculaire Biologie en Biotechnologie van de Universiteit van Sheffield.