Deze week duikt Dr. Bikman diep in de metabolische rol van cortisol, de primaire glucocorticoïde van het lichaam. Hij legt uit dat cortisol weliswaar essentieel is om te overleven – het mobiliseert energie tijdens het vasten of bij stress – maar dat chronisch verhoogde cortisolspiegels een metabolische ravage kunnen aanrichten.
Cortisol wordt geproduceerd door de bijnierschors onder leiding van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as). De belangrijkste rol van cortisol is ervoor te zorgen dat er energie beschikbaar is door de glycogeenafbraak, het spiercatabolisme en de vetafbraak in specifieke depots te stimuleren. Langdurige verhoging van cortisol, zoals bij de ziekte van Cushing, leidt echter tot vetverspreiding, spierverlies, insulineresistentie en een verhoogd risico op diabetes type 2. De metabole effecten van cortisol worden veroorzaakt door zijn werking op glucocorticoïdereceptoren in de cellen, waardoor genen zoals PEPCK en glucose-6-fosfatase worden geactiveerd die gluconeogenese stimuleren en de bloedsuikerspiegel verhogen.
Het veroorzaakt ook indirect insulineresistentie door de ophoping van ceramide te vergroten, wat de insulinesignalering in cellen zoals spieren en vet verstoort. Dit, gecombineerd met een overproductie van glucose en spierverlies (de belangrijkste glucoseput), creëert een perfecte metabole storm: hoge bloedsuikerspiegel, hoge insuline en verminderde glucose-opname.