Teflon en de gezondheidsrisico’s

Wat is Teflon?

Teflon is de merknaam voor polytetrafluorethyleen (PTFE), een kunststof die sinds 1949 op grote schaal wordt gebruikt vanwege zijn antiaanbakeigenschappen en bestendigheid tegen hitte en chemicaliën. Je vindt het niet alleen in kookpannen, maar ook in kleding, tapijten, elektronica, kabels, voedselverpakkingen en cosmetica.

Het probleem: PFOA

Bij de productie van Teflon wordt gebruikgemaakt van perfluoroctaanzuur (PFOA), ook bekend als C8. Deze stof:

• Breekt nauwelijks af in het milieu (persistent).

• Is aangetroffen in het bloed van 95% van de Amerikanen, waaronder zwangere vrouwen.

• Wordt door de Amerikaanse milieudienst EPA als een ‘waarschijnlijk kankerverwekkende stof’ beschouwd.

• Wordt in verband gebracht met geboorteafwijkingen, verminderde vruchtbaarheid, hormonale verstoringen, leverschade, en immuunstoornissen.

Gezondheidsrisico’s bij gebruik

Bij oververhitting van Teflonpannen (vanaf ±260°C) kunnen toxische dampen vrijkomen:

• Deze dampen veroorzaken de zogeheten Teflon-griep bij mensen (griepachtige symptomen, koorts, hoofdpijn).

• Vogels, die gevoelige ademhalingsorganen hebben, kunnen sterven door deze dampen. Sterfgevallen bij parkieten en zangvogels zijn gerapporteerd.

Milieuproblemen

• PFOA vervuilt grond- en oppervlaktewater. DuPont moest in de VS $345 miljoen betalen aan bewoners in West Virginia en Ohio vanwege vervuild drinkwater.

• Fluorpolymeren (zoals Teflon) stoten bij verhitting schadelijke stoffen uit, waaronder TFA (trifluorazijnzuur) en broeikasgassen.

• Deze stoffen hopen zich op in het milieu en in levende organismen, zonder af te breken.

Industriële misstanden en juridische stappen

• DuPont verzweeg decennialang de gezondheidsrisico’s van PFOA, zelfs voor eigen personeel en omwonenden.

• Het bedrijf kreeg in 2005 een recordboete van $16,5 miljoen opgelegd door de EPA voor het niet melden van gezondheidsrisico’s.

• Diverse rechtszaken zijn aangespannen door consumenten die stellen ziek te zijn geworden door Teflonproducten.

• Interne documenten tonen aan dat DuPont al in de jaren ’80 wist dat PFOA in het bloed van werknemers en zelfs foetussen terechtkwam.

Maatregelen en veranderingen

• Onder druk van de Amerikaanse EPA beloofden acht chemiebedrijven, waaronder DuPont, in 2006 om het gebruik van PFOA vrijwillig met 95% te reduceren tegen 2010 en volledig uit te faseren tegen 2015.

• In Europa zijn strengere chemiewetten (zoals REACH) afgezwakt onder invloed van Amerikaanse chemielobby’s.

• Ondanks deze stappen blijven restanten van PFOA in bestaande producten aanwezig en is er nog veel onzekerheid over langetermijneffecten.

Conclusie

Teflon is alomtegenwoordig in het dagelijks leven, maar de bijbehorende risico’s worden steeds duidelijker. PFOA, het chemische bestanddeel dat Teflon zijn unieke eigenschappen geeft, is:

• Giftig,

• Milieubelastend,

• En jarenlang verborgen gehouden door de industrie.

Hoewel veel fabrikanten inmiddels overstappen op alternatieven zonder PFOA, blijft waakzaamheid geboden. Gebruikers doen er goed aan kritisch te kijken naar de samenstelling van hun pannen en andere producten, en te kiezen voor veiligere alternatieven, zoals RVS, gietijzer of keramisch kookgerei.