Dit zijn de resultaten van een onderzoek uit het eerste jaar van de Corona-pandemie, uitgevoerd door een team van de universiteit en het Universitair Ziekenhuis Würzburg.
Herinnert iemand zich de beginfase van de Corona-pandemie anno 2020 nog? Toen winkels, restaurants, bioscopen en theaters gesloten bleven. Toen ontmoetingen met vrienden en familieleden verboden waren. Toen schoollessen thuis in de kinderkamers moesten plaatsvinden. Toen er geen sprake was van reizen.
Momenteel lijken de meeste mensen deze tijden allang vergeten te zijn. Toch zullen de verschillende corona maatregelen van politici bij velen waarschijnlijk voor enorme stress hebben gezorgd. De angst voor het werk, de zorgen over zieke familieleden, de nerveuze spanning als ouders en kinderen samen in een klein appartement zitten en thuis kantoor met thuisonderwijs moeten verzoenen: dit alles is niet zonder gevolgen gebleven, zoals talrijke onderzoeken aantonen.
De cruciale factor is angst.
Hoe en in welke mate hebben deze ervaringen de geestelijke gezondheid en levenskwaliteit van vrouwen en mannen in het eerste jaar van de COVID-19-pandemie beïnvloed? Dit is onderzocht door een team van de Universiteit en het Universitair Ziekenhuis Würzburg. In detail waren de wetenschappers geïnteresseerd in de relatie tussen zorgen over de werkplek en over andere mensen met iemands eigen psychische problemen zoals angst en depressie en met hun kwaliteit van leven in het algemeen, hoe deze worden beïnvloed door de steun van vrienden of op het werk – en of de resultaten verschillen laten zien tussen mannen en vrouwen.
De bevindingen zijn eenduidig: in dit complex van verschillende variabelen en beïnvloedende factoren speelt angst een centrale rol. Er zijn echter duidelijke gender specifieke verschillen: “Bij mannen neemt de angst toe samen met zorgen over het werk, een effect dat niet zichtbaar is bij vrouwen. Aan de andere kant konden we een toename van angstniveaus bij vrouwen registreren parallel aan een toename van hun zorgen over familie en vrienden”, zegt Grit Hein. Bovendien laat het onderzoek zien dat vrouwen in zulke tijden positief reageren op steun van vrienden en familie door een verbeterde kwaliteit van leven te ervaren. Bij mannen manifesteerde dit fenomeen zich niet.
Gegevens over de invloed van geslacht ontbraken.
Grit Hein is hoogleraar Translationele Sociale Neurowetenschap aan de Kliniek en Polikliniek voor Psychiatrie, Psychosomatiek en Psychotherapie van het Academisch Ziekenhuis. Zij en haar postdoc Martin Weiß leidden de studie, waarvan de resultaten nu zijn gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports.
“In het verleden hebben talloze studies de invloed van psychosociale factoren zoals steun van vrienden en collega’s en financiële, professionele of persoonlijke zorgen op de geestelijke gezondheid en de kwaliteit van leven onderzocht. Toch ontbraken gegevens over de vraag of deze correlaties hetzelfde zijn voor mannen en vrouwen. vrouwen’, zegt Grit Hein. In het verlengde van eerdere studies heeft het onderzoeksteam van Würzburg daarom nu gekeken naar de invloed van deze factoren in relatie tot geslacht.
Een studie met zo’n 2.900 deelnemers.
Het team haalde de relevante informatie in bij een grote groep proefpersonen: de deelnemers aan de zogenaamde STAAB-studie. Deze studie omvat een cohort van ongeveer 5.000 willekeurig geselecteerde vrijwilligers uit de algemene bevolking van Würzburg en was oorspronkelijk gericht op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Tijdens de COVID-19-pandemie werd het programma spontaan uitgebreid met de psychosociale gevolgen van de pandemie, de lockdown en andere bijwerkingen.
In totaal hebben 2.890 mensen (1.520 vrouwen en 1.370 mannen) aan het onderzoek deelgenomen. Hun leeftijd varieerde van 34 tot 85 jaar, met een mediaan van 60 jaar. Tussen juni en oktober 2020 moesten ze een uitgebreide vragenlijst invullen over hun geestelijke gezondheid. Hen werd onder meer gevraagd in hoeverre ze zich gesteund voelden door hun sociale omgeving, hun collega’s en leidinggevenden en of ze iemand hadden met wie ze hun problemen konden bespreken. Ook is hen gevraagd in hoeverre het contactverbod met ouders en grootouders hen belastte en hoeveel stress ze voelden op het werk of op school. Financiële problemen of zorgen daarover waren onderwerp van verdere vragen.
Om de data te evalueren, gebruikten Hein en haar team een speciale methode: de zogenaamde netwerkanalyse. “Analyses op basis van een netwerkbenadering maken een grafische weergave van alle variabelen als individuele knooppunten mogelijk”, zegt Hein. Het is dus mogelijk om variabelen te identificeren die in het bijzonder verband houden met andere variabelen. Het netwerk kan bijvoorbeeld complexe relaties tussen symptomen van verschillende psychische stoornissen laten zien en zo mogelijke comorbiditeiten verklaren
Resultaten passen bij traditionele gendernormen.
Grit Hein en Martin Weiß waren nauwelijks verrast door de resultaten. “De constatering dat mannen sterker met werk worden geassocieerd en vrouwen sterker met familie en vrienden, is terug te voeren op traditionele gendernormen en -rollen”, legt Hein uit. Daarom voelen mannen zich meestal meer getroffen door baanonzekerheid en werkloosheid, wat leidt tot hogere psychologische stress. Vrouwen ervaren daarentegen meer spanning als ze het gevoel hebben dat ze hun gezin verwaarlozen.
Het is ook aannemelijk dat vrouwen het psychisch beter aankunnen als ze steun krijgen van vrienden en familie: “Dit sluit aan bij de traditionele vrouwelijke gezinsrol, die een sterkere neiging omvat om nauwe sociale contacten te onderhouden en sociale steun te zoeken om stress te verminderen en het welzijn te vergroten’, zegt Hein.
Hoewel deze bevindingen eenduidig zijn, wijzen de onderzoeksleiders op een aantal beperkingen. Het belangrijkste: “Aangezien de COVID-19-pandemie een zeer specifieke context vormde, moet nog worden opgehelderd of onze resultaten overdraagbaar zijn naar algemene pandemie onafhankelijke situaties.” Eén bevinding staat echter buiten kijf: “Onze resultaten onderstrepen de noodzaak om bij therapeutische interventies rekening te houden met sociale aspecten om de geestelijke gezondheid van vrouwen en mannen te verbeteren.”
Vertaling persbericht: Andre Teirlinck
Universität Würzburg
Sanderring 2
97070 Würzburg
https://www.youtube.com/user/uniwuerzburg