Mensen die veel alcohol drinken, namelijk acht of meer alcoholische drankjes per week, lopen een verhoogd risico op hersenletsel genaamd hyaliene arteriolosclerose. Dit zijn tekenen van hersenbeschadiging die in verband worden gebracht met geheugen- en denkproblemen. Dat blijkt uit een studie die op 9 april 2025 online werd gepubliceerd in Neurology®, het medisch tijdschrift van de American Academy of Neurology (AAN). De studie bewijst niet dat overmatig drinken direct hersenschade veroorzaakt; het toont alleen een verband aan.
Hyaliene arteriolosclerose is een aandoening waarbij de kleine bloedvaten nauwer, dikker en stijver worden. Hierdoor stroomt het bloed moeilijker, wat op termijn schade aan de hersenen kan veroorzaken. Deze schade is zichtbaar als letsels – beschadigde gebieden in het hersenweefsel.
“Overmatig alcoholgebruik is wereldwijd een groot gezondheidsprobleem dat gepaard gaat met een toename van gezondheidsklachten en sterfte,” zegt studie-auteur Alberto Fernando Oliveira Justo, PhD, van de medische faculteit van de Universiteit van São Paulo in Brazilië. “Wij onderzochten hoe alcoholgebruik de hersenen beïnvloedt naarmate mensen ouder worden. Onze bevindingen tonen aan dat overmatig drinken schadelijk is voor de hersenen en kan leiden tot geheugen- en denkproblemen.”
De studie omvatte 1.781 mensen die gemiddeld 75 jaar oud waren op het moment van overlijden. Bij iedereen werd na overlijden een hersenautopsie uitgevoerd.
De onderzoekers bestudeerden het hersenweefsel op tekenen van schade, waaronder tau-kluwens en hyaliene arteriolosclerose. Ze maten ook het hersengewicht en de lichaamslengte van elke deelnemer.
Familieleden beantwoordden vragen over het alcoholgebruik van de deelnemers.
De deelnemers werden vervolgens in vier groepen verdeeld:
-
965 mensen die nooit hadden gedronken
-
319 matige drinkers (zeven of minder drankjes per week)
-
129 zware drinkers (acht of meer drankjes per week)
-
368 voormalige zware drinkers
Eén drankje werd gedefinieerd als 14 gram alcohol, wat ongeveer overeenkomt met 350 milliliter bier, 150 milliliter wijn of 45 milliliter sterke drank.
Van de mensen die nooit hadden gedronken, had 40% vasculaire hersenletsels. Bij de matige drinkers was dit 45%, bij de zware drinkers 44% en bij de voormalige zware drinkers 50%.
Na correctie voor factoren die de hersengezondheid kunnen beïnvloeden, zoals leeftijd bij overlijden, roken en lichamelijke activiteit, bleek dat zware drinkers 133% meer kans hadden op vasculaire hersenletsels dan mensen die nooit dronken. Bij voormalige zware drinkers was dit 89% en bij matige drinkers 60%.
Verder ontdekten de onderzoekers dat zware en voormalige zware drinkers meer kans hadden op de ontwikkeling van tau-kluwens – een biomarker die in verband wordt gebracht met de ziekte van Alzheimer – met respectievelijk 41% en 31% verhoogde kans.
Voormalig zwaar alcoholgebruik werd ook geassocieerd met een lagere hersenmassa in verhouding tot het lichaamsgewicht en met slechtere cognitieve vaardigheden. Er werd geen verband gevonden tussen matig of zwaar drinken en de verhouding hersenmassa/lichaamsmassa of cognitieve vaardigheden.
Justo merkte op dat naast hersenbeschadiging alleen bij voormalige drinkers een verminderd cognitief vermogen werd vastgesteld.
Ook bleek uit het onderzoek dat zware drinkers gemiddeld 13 jaar eerder stierven dan mensen die nooit hadden gedronken.
“Wij hebben vastgesteld dat overmatig drinken rechtstreeks verband houdt met tekenen van hersenbeschadiging, en dat dit op lange termijn gevolgen kan hebben voor de hersengezondheid, wat weer invloed kan hebben op geheugen en denkvermogen,” aldus Justo. “Inzicht in deze effecten is cruciaal voor het publieke bewustzijn en het voortzetten van preventieve maatregelen om overmatig alcoholgebruik te verminderen.”
Een beperking van de studie was dat er geen informatie beschikbaar was over de deelnemers vóór hun overlijden, zoals de duur van hun alcoholgebruik of hun cognitieve capaciteiten in het leven.
De studie werd ondersteund door de São Paulo Research Foundation.