1.0 Inleiding
‘De kringloop van het loslaten’
Het nieuwe jaar 2025 ligt weer voor de boeg en velen onder ons hebben besloten om dit nieuwe jaar het anders te gaan doen of op zijn minst zijn of haar best te zullen doen om aan enkele voorkeurs- of goede wensen te voldoen. Met een nieuw jaar in zicht creëren velen van ons een moment van (zelf)reflectie. Wat ging er goed, wat willen we bereiken in het nieuwe jaar 2025 en wat had beter gekund? Maar waarom doen we dit eigenlijk? En, hoe zorg je ervoor dat die goede voornemens – goals – ook daadwerkelijk worden bereikt?
Misschien is één van die wensen minder te consumeren, minder alcoholgebruik, meer gezonde caloriearm voedsel nuttigen, meer te gaan sporten en te bewegen, niet meer roken, etc., maar waar veel mensen totaal niet over willen nadenken en die dus ook zeker niet op hun ‘te-doen-lijstjes’ staan, is het bespreekbaar maken van een vervelend onderwerp namelijk ‘doodgaan’. Het onderwerp ‘doodgaan’ is not-done in deze moderne maatschappij. Laat staan mediteren op de dood of op zijn minst een keertje serieus willen nadenken over de dood!
2.0 Waarom maken we goede voornemens?
‘Een traditie van hoop en doorzettingsvermogens’
Goede voornemens geven de mensen een goed gevoel van hoop en enigszins controle te hebben over hun leven. Een nieuw jaar biedt namelijk een kans om oude gewoonten achter je te laten en te beginnen met een schone lei. Wij mensen zijn van nature gemotiveerd om duidelijke doelen te stellen en verlangen naar positieve beloningen. Het probleem van het stellen van goede voornemens is, dat ze vaak veel te ambitieus zijn en daardoor vaak lastig zijn om vol te houden. Maar er zijn een paar mogelijkheden die zouden kunnen helpen om door te zetten en één van die hulpmiddelen is het gekozen item voor jezelf houden. Vertel je voornemen niet direct aan iedereen. Het delen van je goede voornemens kan leiden tot ongekende (negatieve) omgevingsreacties, waardoor er twijfels ontstaan.
Maar dat wil niet zeggen dat het stellen van goede voornemens zinloos is. Het stellen van doelen kan je al helpen om voortgang te boeken in je bewustwordingsproces, want goede voornemens blijven een bron van inspiratie. In je onderbewuste blijf je toch op één of andere manier nadenken over het gekozen thema en op die manier blijf je toch onbewust – in diep verzonken gedachten – met dit onderwerp bezig. Wat weer kan leiden tot ongekende innerlijke drang om toch eens serieus over het gekozen onderwerp te willen nadenken.
3. Goede voornemens in de praktijk
Onderzoeken laten zien dat ongeveer 50% van de Nederlanders met goede voornemens begint. Maar dat slechts 20% erin slaagt om hun doelen voor een langere periode vol te houden. De meest voorkomende valkuilen zijn een gebrek aan realistische doelen, een gebrek aan motivatie of het ontbreken van een concreet plan. Grote doelen kunnen ontmoedigend werken, vandaar dat het verstandiger is je voornemens in kleinere stappen op te delen en die je in je dagelijkse routine kunt integreren.
Consistentie is het sleutelwoord tot succes. Het duurt gemiddeld 60 dagen (circa 3 maanden) om een nieuwe gewoonte te vormen. Door elke dag kleine stappen te zetten, zorg je ervoor dat het bewustzijn – je denkvermogen – went aan deze nieuwe situatie en daardoor maak je het onderdeel van je leven. Met andere woorden: denk iedere dag een kort moment aan ‘doodgaan’; hoe het bijvoorbeeld zou voelen om daadwerkelijk dood te gaan – het stervensmoment – of hoe vervelend het is om geliefden of materiële dingen achter te laten.
4.0 Goede voornemens: zin of onzin?
‘Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland?’
Tegenwoordig zijn goede voornemens veel minder religieus dan vroeger en veel meer gericht op persoonlijke groei en verbetering. Ze zijn een reflectie van onze hoop – ‘hoop doet leven’ – op een gelukkiger en gezonder leven. Toch zullen we als we naar de alledaagse werkelijkheid – bijvoorbeeld naar het aantal sterfgevallen per jaar – kijken er rekening mee moeten houden, dat een plotselinge dood ons óók kan overkomen!
In de meeste gevallen denken we ‘Och het valt wel mee. Het overkomt ons echt niet, wij zijn gezond en voorzichtig’. Maar kijken we naar ziektegroepen overlijden de meeste mensen aan kanker en goedaardige tumoren (Nieuwvormingen). Van de 169.521 personen die in 2023 in Nederland zijn overleden, stierven 47.318 personen (28%) aan nieuwvormingen en 38.750 personen (23%) aan hart- en vaatziekten. De aandoening waaraan de meeste mensen in 2023 overleden was dementie (ruim 17.000). Longkanker (bijna 10.000), beroerte (ruim 9000), coronaire hartziekten (ruim 8.000) en hartfalen. Hartfalen (ruim 8.000) vormden de top vijf van doodsoorzaken de leiden tot de hoogste sterfte. Mensen die sociaal geïsoleerd zijn, hebben 1,5 keer meer kans op hartaandoeningen, terwijl het risico voor mensen die last hebben van stress op het werk 1,3 keer hoger ligt!
‘Ook zeer jonge kinderen ontkomen niet aan een ernstige aandoening’
In 2022 zijn 1061 kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 tot 20 jaar overleden. Veruit de meeste, 540 kinderen, zijn in hun eerste levensjaar gestorven. Daarna volgen jongeren in de leeftijd van 15 t 20 jaar: 248 jongeren. De grootste toename is te zien bij de jongeren van 15 tot 20 jaar.
Het totaal aantal overleden jongeren is gestegen tot 179 in 2021 naar 248 in 2022. Met name het aantal zelfdodingen in deze leeftijdsgroep is fors gestegen van 42 jongeren in 2021 naar 65 jongeren in 2022! En, dan niet te vergeten de verkeersdoden. In 2023 kwamen er 684 mensen om in het verkeer zo maakte het CBS onlangs bekend.
Opmerkelijk is, dat in de weken na de dood van een kind bijvoorbeeld het risico op een plotselinge hartaanval bij de ouders drie keer hoger ligt dan normaal, en het risico blijft jaren daarna 20 procent hoger volgens onderzoekers die de hartgezondheid evalueerden van 126.000 ouders die een kind hadden verloren.
‘Meer sterfgevallen door gebroken hart’
Stress, woede en depressie kunnen allemaal hartaanvallen en beroertes veroorzaken, zeggen de onderzoekers. Maar het idee is niet nieuw. In de 18de eeuw merkte de Engelse arts W. Heberden al op dat ‘angina pectoris word verergerd door een stoornis in de geest’.
Stress is misschien wel de ergste vijand van je hart! Zelfs de plotselinge stress van natuurrampen kan het aantal hartaanvallen ver hogen. Mensen die dus intense psychische spanning hebben ervaren, zoals na een overlijden, een gewelddadige aanval of een groot financieel verlies, vertonen plotselinge schade aan het hart meestal één tot vijf dagen na de gebeurtenis.
5.0 Mediteren op de dood. Zinvol?
‘Het staat vast dat we allemaal eens zullen sterven’
Iedereen is het erover eens dat we vroeg of laat sterven. Over de zekerheid van de dood bestaat géén enkele twijfel. Rijk en arm, jong en oud, we gaan allemaal op een dag dood. De dood is voor allen gelijk en universeel en niemand kan hem ontkennen of aan hem ontkomen.
Wat ons parten speelt is dat we niet zeker weten wannéér de dood toeslaat. Ook al weten we dat we eens moeten sterven, we gaan ervan uit dat het nog heel lang duurt voor het zover is. We denken allemaal dat we het nog wel een tijdje zullen uitzingen en klampen ons onterecht vast aan het idee dat het nog jaren duurt voor ons laatste uur slaat. Maar de sterftecijfers liegen niet.
‘Zwevende of dolende geesten. De geest blijft hangen’
Het doel van het mediteren op de dood en vergankelijkheid is dat dit ons ertoe aanzet ons actief met spiritualiteit bezig te houden, want niet voorbereid zijn op een eventuele dood kan soms tot grote verwarring van de menselijke geest – niet de ziel, het hoger vrije bewustzijn – met betrekking tot de hemelse reis leiden. Als je op het sterven hebt gemediteerd, komt het als de dood echt toeslaat dan niet zo hard aan en hebt je het er minder moeilijk mee. ‘Wie problemen voorziet in de toekomst, treft maatregelen’. We mediteren dus op de dood niet om angst of nare gevoelens op te roepen, maar om voorbereid te zijn zodat we de dood manmoedig onder ogen kunnen zien wanneer het zover is. Mocht de geest – niet de ziel – om welke reden dan ook de hemelse reis uitstellen, dan bestaat er een grote kans dat de geest blijf ‘ronddolen’ tussen hemel en aarde. De zogenaamde zwevende of dolende geesten. In vele geschriften worden de voordelen van het memento mori (gedenk te sterven) en de nadelen van het negeren van de dood uiteengezet.
Wie niet wil stilstaan bij de dood, wie er gewoon niet aan wil denken, houdt zich alleen bezig met de aardse dingen van dit leven. Niet denken aan de dood leidt dus tot een beperkte vorm van bestaan. Wel stilstaan bij de dood herinnert ons aan een volgend leven, waardoor de nadruk minder op de (materiële) dingen van dit leven komt te liggen. Natuurlijk moeten we werken om in ons levensonderhoud voorzien, maar desondanks mogen we het volgende toekomstige leven niet vergeten. Het is daarom absoluut noodzakelijk dat we stilstaan bij de dood en vergankelijkheid van het mens-zijn, want we zijn al te zeer gehecht aan de goede (materiële) dingen van dit leven – onze bezittingen, onze verwanten, onze gezondheid, enzovoort. We moeten dus op één of andere manier vertrouwd worden met het stervensproces, het onvermijdelijke leren accepteren en de toestand tussen de levens die op het sterven volgt.
6.0 Wie sterft, is niet bij overslag een heilige
‘Ons leven is wat onze gedachten ervan maken’
Wie uit is op een gelukkige stevensproces en een wedergeboorte komt door meditatie dan tot het besef dat het lichaam vergankelijk is en onderhevig aan verval, maar dat je een fysiek lichaam nodig hebt om alles te kunnen ervaren wat het leven je dagelijks bied. Maar door te mediteren op de dood kom je tot de ontdekking dat ‘alles’ slechts een illusie is; een hulpmiddel is om je spirituele groeiproces te ondersteunen en te activeren. Maar aan de andere kant zien we ook dat het leven – en dus je lichaam en geest – een prooi is van vertroebelende emoties en de dingen die je in het verleden hebt gedaan. Dit komt uiteindelijk voort uit onwetendheid over het zogenaamd werkelijke bestaan; de ware betekenis en doel van het leven. Wat uit onwetendheid voortvloeit, brengt per definitie ellende met zich mee. Hij neemt waar dat iedereen sterft, dat bloemen verwelken en huizen instorten. Hij neemt waar dat alle verschijnselen van moment tot moment aan verandering onderhevig is.
‘Wie sterft, is niet bij overslag een heilige’
Iedereen neemt zijn problemen, zijn emoties en zijn overtuigingen mee en schept dan aan gene zijde als het ware daarmee zijn identieke, tijdelijke omgeving. Dat zijn dan nog niet de echte hemelsferen, maar worden de astrale werelden genoemd.
Iedereen die de drempel van de dood overschrijdt, doet dat vanuit zijn eigen psyche. Het doodgaan zelf, bevrijdt je dus niet van de kluisters van het ego. De dood mag ons dan de mogelijkheid bieden om hoog te vliegen en om ons hart wat meer te openen, maar het werk van een heel leven kan hij niet in een oogwenk ongedaan maken. Beeld jij je maar eens in dat je omgeven zult worden door een zee van vergetelheid en liefde? In een dergelijke situatie zullen je ‘oude’ herinneringen levendiger worden. Je zult meer aanwezig zijn in datgene wat je zelf op aarde hebt ervaren en dan zul je tot de ontdekking komen hoe prachtig het leven geordend is. Leer daarom nergens spijt van te hebben, want spijt bezwaart de ziel.
‘Wordt bewust van wat je denkt’
7.0 Slot
‘Durf te leven’
Doodgaan is de meest fundamentele angst van de mens. Het wordt een probleem als dit je leven is gaan beheersen en je het niet meer van je af kunt zetten. Het leidt tot paniekaanvallen, waardoor de angst om dood te gaan nog eens extra wordt versterkt. Sommige mensen zijn zó bang voor het einde van het leven dat ze een fobie ontwikkelen.
‘Hoeveel rust zou het mij geven en wat zou er allemaal in mij veranderen als ik wist wat er na de dood zou zijn?’
Ben jij bang voor de dood? Dan ben je niet de enige. De angst voor de dood staat in de top 10 van meest voorkomende angsten. Sommige mensen denken wel 15 keer per dag aan de dood. Helaas zijn er veel mensen die zich schamen voor hun angst om dood te gaan en dit komt door onwetendheid over de ware toedracht van de dood. Niemand kan vertellen hoe het doodgaan precies voelt, hoewel er duizenden verhalen bekend zijn over ‘bijna-doodervaringen’. Ondanks dat, veel mensen stellen zich de vraag: Doet het pijn? Zie je een helder licht? Ga je ergens naartoe, of was dat het? Het feit dat de dood een beetje mistig is, zorgt voor onzekerheid en juist die onzekerheid zorgt vaak voor angst.
‘Zingevingsvragen’
Maar het besef dat we ooit doodgaan leidt namelijk vroeg of laat tot zingevingsvragen: Waarom ben ik hier? Wat is het nut van mijn bestaan? Bij veel mensen komen die pas op latere leeftijd, of na een ingrijpende levensgebeurtenis. Jezelf deze vragen al jong stellen, heeft als grootste voordeel dat er nog veel valt bij te sturen in je bestaande overtuigingen. De kunst zit hem daarbij in het aanvaarden van de onvermijdelijkheid van de dood, en toch – of misschien wel juist – met enthousiasme keuzes durven maken en te leven vanuit je eigen overtuigingen, normen en waarden wetende dat de dood een verlenging is van het bestaande leven op aarde. Het regelmatig ‘oefenen in doodgaan’ vermindert je doodsangst en verbetert je levenskwaliteit. Pas als we echt vrede hebben met de dood, kunnen we ten volle uit leven.
Onthoud: je creëert niet alléén je eigen werkelijkheid in dit aardse leven, maar óók in het hemelrijk! Dus waarom niet bewust gaan nadenken over hoe jij het leven wilt gaan voortzetten ná je fysieke dood?
Hoe zou jij willen dat jouw hemelrijk eruit ziet? Een sanatorium met liefdevolle lichtwezens waar jij zowel lichamelijk als geestelijk kunt herstellen en genezen van je aardse ziektes? Een tempel waar de hoger lichtwezens jou en vele anderen vertellen over de ware toedracht van het leven en jou aldaar ‘reinigen’? Een uitgestrekte bloemenveld waarin de bloemen als het ware dansen op een zachte, rustgevende wind of een muziekje? Kies, droom, en fantaseer over je eigen toekomst na dit aardse leventje!
Hans Zevenboom