De Intensive Care (IC) en anesthesiologie van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven ondernemen belangrijke stappen om de IC en operatiekamers stiller en rustiger te maken. Dit initiatief richt zich op het verminderen van alarmsignalen die zorgverleners en patiënten onnodig belasten.
Laat dit getal even op je inwerken: één miljoen alarmen. Dat is een bijna niet voor te stellen hoeveelheid. Toch krijgen de verpleegkundigen, artsen en patiënten op de IC die in slechts drie maanden tijd te horen. “Dat zijn veel prikkels”, zegt intensivist Ashley De Bie met gevoel voor understatement. “Het kan leiden tot alarmmoeheid bij zorgpersoneel. Wat soms mogelijk tot vertraging kan leiden bij kritische situaties”, weet Tineke de Vries, onderzoeker en biomedisch technoloog bij de afdeling klinische fysica.
Ze verduidelijkt: “Het gevolg van de vele alarmen is dat verpleegkundigen ongevoelig kunnen worden voor deze signalen. Dit begrip, alarmmoeheid, kan schadelijke gevolgen hebben als een kritieke situatie iets langer onopgemerkt blijft. Alarmen zullen nooit volledig worden genegeerd, maar een beetje vertraging in reactie kan ook al gevaarlijk zijn.”
De Bie benadrukt het belang van werkplezier en de impact van alarmen op patiënten. “Veel alarmsignalen veroorzaken stress bij de zorgverleners, die ze bovendien soms mee naar huis nemen (een kwart tot een derde van het personeel), en verstoren de rust van kwetsbare IC-patiënten. Sommige patiënten schrikken zelfs nog lang als ze van de IC af zijn van alledaagse geluiden, zoals bij een spoorwegovergang, omdat ze aan de IC-ervaring herinnerd worden.”
Voor één situatie drie verschillende alarmen
Onderzoek heeft uitgewezen dat 85 (!) procent van de alarmsignalen op de IC niet relevant zijn voor de zorg. Hoe kan dat dan, vraag je jezelf af. De Vries heeft antwoord: “Soms gaan voor één situatie wel drie verschillende alarmen af. Die veroorzaken veel onnodige prikkels. Vaak gaan alarmen af omdat een patiënt beweegt, maar dat is zelden iets betekenisvols. En soms raakt er een sensor los. Goed om te weten, maar moet dit altijd met een harde signaaltoon?”
De Bie vult aan: “Je hebt drie typen alarmen. Technische alarmen die irritant zijn voor zorgverleners, en niet eens direct patiëntgerelateerd. Er zijn alarmen die informatie geven die fijn is om te weten, maar niet direct actie vereist. En dan zijn er nog de kritieke alarmen waarbij je mogelijk direct moet handelen.”
Speciale werkgroep ingesteld
Tot zover is er eigenlijk nog niets nieuws onder de zon, al zullen veel mensen bovenstaande informatie ook niet gekend hebben. De Bie: “Het Catharina Ziekenhuis is vorig jaar begonnen met een project om alarmmoeheid tegen te gaan, in samenwerking met onder anderen de anesthesiologie en professor Arthur Bouwman. Dankzij de investeringen van het ziekenhuis zijn we nu in staat om alle alarmen op de IC en de operatiekamers nauwkeurig vast te leggen. Door het te meten kun je de alarmen ook bestuderen. Dit biedt inzicht in de frequentie en oorsprong van de alarmen.”
Met de verzamelde data kan het Catharina Ziekenhuis nu beter begrijpen welke (onnodige) alarmen frequent voorkomen. Door dat inzicht kunnen instellingen of werkwijzen worden aangepast, of in overleg worden getreden met fabrikanten om het aantal prikkels door alarmen te verminderen. Er is zelfs een speciale werkgroep ingesteld om alarmprofielen te maken en te beoordelen welk profiel wanneer kan worden gebruikt. “Met de data die we nu hebben, kunnen we heel gericht gaan kijken welke alarmen we snel kunnen verminderen”, aldus De Bie. “Als fabrikanten van nieuwe apparaten ons bijvoorbeeld nu een ‘proefritje’ aanbieden, zijn we veel beter in staat om te beoordelen of deze meer of minder alarmen geven en ze wel of niet helpen bij ons streven naar een stillere IC en operatiekamers.”
Met 50 procent verminderen
De ambitie is om het aantal niet-relevante alarmen met 50 procent te verminderen. Ambitieus? “Zeker, maar ook realistisch”, antwoordt De Bie. “Het zal zeker vijf a tien jaar kosten om dit project uit te breiden en te verfijnen, ook omdat er andere partijen bij betrokken zijn die er vanuit een ander perspectief naar kijken. Dan doel ik op fabrikanten die natuurlijk goed met hun verantwoordelijkheden om willen gaan en vaak kiezen voor zoveel mogelijk signaleren, ook door vereisten vanuit de wetgeving en richtlijnen. Deze lange periode van onderzoek en implementatie is het wel waard, omdat het beter is voor de patiënt en omdat we er zorgprofessionals flink mee ontlasten.”
De Vries sluit af: “De wetgeving verandert, waardoor fabrikanten soms ook andere afwegingen moeten maken. En met de kennis die wij op doen, kunnen we betere eisen stellen aan onze leveranciers.” Het duo benadrukt dat het verminderen van alarmsignalen niet ten koste gaat van de patiëntveiligheid. Sterker nog, het moet juist winst opleveren en minder stress bij de patiënten.
Het project om alarmmoeheid te verminderen wordt uitgevoerd in samenwerking met het AI Expertisecentrum, de afdelingen Healthcare Intelligence, HST (Huisvesting, Services en Technologie) en klinische fysica van het Catharina Ziekenhuis. Verder wordt er met Philips samengewerkt binnen het samenwerkingsverband e/MTIC (Eindhoven Medtech Innovation Center).