Te weinig of te lang slapen wordt in verband gebracht met een korter leven, maar wetenschappers hebben ontdekt dat fysieke activiteit sommige van deze negatieve effecten tegenwerkt. Het onderzoek bij meer dan 90.000 volwassenen werd gepubliceerd in het European Journal of Preventive Cardiology, een tijdschrift van de European Society of Cardiology (ESC).
“De studie toonde aan dat verhoogde fysieke activiteit de mortaliteit risico’s die gepaard gaan met korte of lange slaapduur verzwakten”, zei Dr. Jihui Zhang van The Affiliated Brain Hospital van de Guangzhou Medical University, China.
Zowel voldoende beweging als gezonde slaap dragen bij aan een langere levensverwachting. Het is echter onduidelijk hoe fysieke activiteit kan interageren met de slaapduur om de gezondheid te bevorderen. De belangrijkste beperking van eerdere onderzoeken was het gebruik van zelfgerapporteerde fysieke activiteit en slaap, wat subjectief is en mogelijk onnauwkeurig. Een versnellingsmeter daarentegen registreert beweging, waardoor objectieve en betrouwbaardere schattingen van activiteit en slaapduur worden verkregen.
Dit was de eerste studie waarin de gezamenlijke effecten van fysieke activiteit en slaapduur op het sterfterisico werden onderzocht met behulp van accelerometrie. De studie omvatte 92.221 volwassenen van 40 tot 73 jaar uit het UK Biobank-cohort die tussen 2013 en 2015 een week lang een versnellingsmeter polsband droegen.
De slaapduur per nacht werd geclassificeerd als kort (minder dan zes uur), normaal (zes tot acht uur) of lang (meer dan acht uur). Het totale volume van fysieke activiteit werd verdeeld in tertielen (laag, gemiddeld, hoog). Matige tot zware fysieke activiteit werd geclassificeerd als voldoen aan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).2 Data over mortaliteit werden verzameld uit overlijdensregisters. De primaire uitkomstmaat was overlijden door alle oorzaken. De secundaire eindpunten waren sterfte door hart- en vaatziekten en sterfte door kanker.
De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 62 jaar en 56% was vrouw. Tijdens een mediane follow-up van zeven jaar stierven 3.080 deelnemers – 1.074 aan hart- en vaatziekten en 1.871 aan kanker.
De onderzoekers onderzochten hoe fysieke activiteit de impact van slaap op de mortaliteit beïnvloedde – eerst kijkend naar het volume van activiteit en vervolgens naar matige tot krachtige fysieke activiteit. De analyses zijn gecorrigeerd voor factoren die de relatie kunnen beïnvloeden, waaronder leeftijd, geslacht, etniciteit, achterstelling, opleidingsniveau, seizoen, body mass index, dieet, roken, alcoholgebruik en ploegendienst.
Wat betreft het volume van de activiteit, werden korte en lange slaap bij mensen met lage hoeveelheden geassocieerd met respectievelijk 16% en 37% verhoogde risico’s op overlijden door alle oorzaken. Bij deelnemers met gemiddelde lichaamsbeweging was alleen korte slaap schadelijk, met een 41% verhoogde kans op overlijden door alle oorzaken. Bij mensen met veel lichaamsbeweging was de slaapduur niet gekoppeld aan het risico op overlijden. Voor cardiovasculaire sterfte hadden kortslapers met een laag volume aan beweging een 69% verhoogd risico, dat verdween toen de inspanning toenam tot matig of hoog volume. Voor kankersterfte hadden langslapers met weinig lichaamsbeweging een 21% verhoogd risico dat verdween met matige of grote hoeveelheden lichaamsbeweging.
Vergelijkbare resultaten werden gevonden voor matige tot krachtige fysieke activiteit. Bij deelnemers die niet voldeden aan de aanbevelingen van de WHO, werden korte en lange slaap geassocieerd met respectievelijk 31% en 20% verhoogde risico’s op overlijden door alle oorzaken. Deze risico’s verdwenen bij degenen die aan het advies van de WHO voldeden. Voor cardiovasculaire sterfte hadden kortslapers die niet voldeden aan het advies over de trainingsintensiteit een verhoogd risico van 52%, dat verdween bij degenen die de aanbevelingen wel bereikten. Voor overlijden door kanker hadden langslapers die niet aan het advies voldeden een verhoogd risico van 21%, dat verdween bij degenen die de WHO-richtlijnen volgden.
Dr. Zhang zei: “Onze bevindingen suggereren dat inspanningen voor gezondheidsbevordering gericht op zowel fysieke activiteit als slaapduur effectiever kunnen zijn in het voorkomen of vertragen van vroegtijdig overlijden. In een ideaal scenario zouden mensen altijd gezonde hoeveelheden slaap en fysieke activiteit moeten combineren. Onze studie geeft echter aan dat voldoende lichaamsbeweging de nadelige gevolgen van het missen van een goede nachtrust gedeeltelijk kan compenseren.”
Vertaling persbericht: Andre Teirlinck