Een nieuwe studie toont aan dat uitzaaiingen van borstkanker efficiënter worden gevormd terwijl patiënten slapen. Deze bevinding, in een onderzoek onder leiding van wetenschappers van ETH Zürich, zou de manier waarop kanker in de toekomst wordt gediagnosticeerd en behandeld, aanzienlijk kunnen veranderen.
Borstkanker is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) één van de meest voorkomende vormen van kanker. Elk jaar krijgen ongeveer 2,3 miljoen mensen wereldwijd de ziekte. Als artsen borstkanker vroeg genoeg ontdekken, reageren patiënten meestal goed op de behandeling. Het wordt echter veel moeilijker als de kanker al is uitgezaaid. Metastase treedt op wanneer circulerende kankercellen loskomen van de oorspronkelijke tumor, door het lichaam reizen via bloedvaten en nieuwe tumoren vormen in andere organen.
Tot op heden is in het kankeronderzoek niet veel aandacht besteed aan de vraag wanneer tumoren uitgezaaide cellen afstoten. Onderzoekers gingen er eerder van uit dat tumoren dergelijke cellen continu afgeven. Een nieuwe studie van onderzoekers van ETH Zürich, het Universitair Ziekenhuis Basel en de Universiteit van Basel komt nu echter tot een verrassende conclusie: circulerende kankercellen die later uitzaaiingen vormen, ontstaan voornamelijk tijdens de slaapfase van de getroffen personen. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nature.
“Als de getroffen persoon slaapt, ontwaakt de tumor”, vat onderzoeksleider Nicola Aceto, hoogleraar Moleculaire Oncologie aan de ETH Zürich, samen. Tijdens hun onderzoek, waaraan 30 vrouwelijke kankerpatiënten en muismodellen deelnamen, ontdekten de onderzoekers dat de tumor meer circulerende cellen genereert wanneer het organisme slaapt. Cellen die de tumor ’s nachts verlaten, delen ook sneller en hebben daardoor een grotere kans op het vormen van metastasen, vergeleken met circulerende cellen die de tumor overdag verlaten.
“Ons onderzoek toont aan dat het ontsnappen van circulerende kankercellen uit de oorspronkelijke tumor wordt gecontroleerd door hormonen zoals melatonine, die ons dag- en nachtritme bepalen”, zegt Zoi Diamantopoulou, hoofdauteur van het onderzoek en postdoctoraal onderzoeker aan de ETH Zürich.
Daarnaast geeft het onderzoek aan dat het tijdstip waarop tumor- of bloedmonsters worden afgenomen voor diagnose de bevindingen van oncologen kan beïnvloeden. Het was een toevallige bevinding in deze trant die de onderzoekers voor het eerst op het juiste spoor zette: “Sommige van mijn collega’s werken vroeg in de ochtend of laat in de avond; soms analyseren ze ook bloed op ongebruikelijke uren’, zegt Aceto met een glimlach. De wetenschappers waren verrast toen ze ontdekten dat monsters die op verschillende tijdstippen van de dag werden genomen, heel verschillende niveaus van circulerende kankercellen bevatten.
Een andere aanwijzing was het verrassend hoge aantal kankercellen per eenheid bloed gevonden bij muizen in vergelijking met mensen. De reden was dat muizen als nachtdieren overdag slapen, en dat is wanneer wetenschappers de meeste van hun monsters verzamelen.
“Naar onze mening kunnen deze bevindingen erop wijzen dat beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg het tijdstip waarop ze biopsieën uitvoeren systematisch moeten registreren”, zegt Aceto. “Het kan helpen om de gegevens echt vergelijkbaar te maken.”
De volgende stap van de onderzoekers zal zijn om erachter te komen hoe deze bevindingen kunnen worden opgenomen in bestaande kankerbehandelingen om therapieën te optimaliseren. Als onderdeel van verdere studies met patiënten wil ETH-hoogleraar Nicola Aceto onderzoeken of verschillende soorten kanker zich hetzelfde gedragen als borstkanker en of bestaande therapieën succesvoller kunnen worden gemaakt als patiënten op verschillende tijdstippen worden behandeld.
Vertaling: Andre Teirlinck