Een voorlopig onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer jonge, gezonde mannen werden beroofd van slechts één nacht slaap, ze hogere niveaus van tau, een biomarker voor de ziekte van Alzheimer, in hun bloed hadden dan in geval ze een volle, ononderbroken nachtrust hadden gehad. De studie is gepubliceerd op 8 januari, 2020, online uitgave van Neurology®, het medische tijdschrift van de Amerikaanse Academie voor Neurologie.
Tau is een eiwit dat voorkomt in neuronen en zich in knopen kan vormen. Deze hopen zich op in de hersenen van mensen met de ziekte van Alzheimer. Het kan zich decennia, vóór de symptomen van de ziekte, ontwikkelen. Eerdere studies van oudere volwassenen hebben gesuggereerd dat slecht slapen het niveau van tau in het hersenvocht doet verhogen. Trauma aan het hoofd kan ook de circulerende concentraties van tau verhogen in het bloed.
“Velen van ons ervaren op één of ander moment in hun leven slaapgebrek door jetlag, een nachtje trekken om een project te voltooien, of zelfs bij ploegendienst of nachtwerk of inconsistente uren” zei studie auteur Jonathan Cedernaes, MD, PhD, van de Universiteit van Uppsala in Zweden. “Ons verkennend onderzoek laat zien dat zelfs bij jonge, gezonde individuën één nacht slaap overslaan het niveau van tau in bloed beïnvloedt wat suggereert dat na verloop van tijd een dergelijk slaaptekort mogelijks schadelijke effecten kan hebben.”
De studie omvatte 15 gezonde mannen met een normaal gewicht en een gemiddelde leeftijd van 22. Ze meldden allemaal regelmatig dat ze zeven tot negen uur per nacht sliepen.
Het onderzoek bestond uit twee fasen. Voor elke fase werden de mannen voor twee dagen en nachten in een slaapkliniek onder een strikt maaltijd- en activiteitenschema geplaatst . ’s Avonds en ’s morgens werden bloedmonsters genomen. Voor één fase mochten de deelnemers twee nachten genieten van een goede nachtrust. Voor de andere fase hadden de deelnemers één goede nachtrust gevolgd door een tweede nacht van slaaptekort. Tijdens het slaapgebrek waren de lichten aan terwijl de deelnemers rechtop in bed moesten zitten om spelletjes te spelen, filmen te bekijken of te praten.
Onderzoekers ontdekten dat de mannen gemiddeld 17 procent meer tau hadden in hun bloed na één nacht van slaapgebrek vergeleken met een gemiddelde stijging van 2 procent in tau waarden na een goede nachtrust. Onderzoekers keken ook naar vier andere biomarkers geassocieerd met Alzheimer maar er waren geen veranderingen in niveaus tussen een goede en een nacht zonder slaap.
“Het is belangrijk op te merken dat terwijl hogere niveaus van tau in de hersenen niet goed zijn, in de context van slaapverlies we niet weten wat hogere niveaus van tau in bloed vertegenwoordigen” zei Cedernaes. “Wanneer neuronen actief zijn neemt de productie van tau in de hersenen sowieso toe. Hogere waarden in het bloed kunnen weerspiegelen dat deze tau eiwitten uit de hersenen worden verwijderd of ze kunnen wijzen op verhoogde tau niveaus in de hersenen. Toekomstige studies zijn nodig om dit verder te onderzoeken om te bepalen hoe lang deze veranderingen duren en te weten of veranderingen van tau gehalte in het bloed een mechanisme reflecteert waardoor terugkerende blootstelling aan verstoorde of onregelmatige slaap het risico op dementie kan vergroten. Zulke studies kunnen essentieel inzicht geven in de noodzaak van slaap interventies op jonge leeftijd om het risico te verminderen op dementie of de ziekte van Alzheimer.”
De belangrijkste beperking van het onderzoek was de kleine omvang ervan. Bovendien waren alleen gezonde jonge mannen gevolgd, dus weten wij niet of de resultaten dezelfde zouden zijn voor vrouwen of ouderen.
De studie werd gesteund door de Zweedse Onderzoeksraad, de Zweedse Medical Research Society, de Zweedse Society for Medicine, de Wallenberg Academy, het Torsten Söderberg Hoogleraarschap Geneeskunde aan de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen, de Zweedse Staat, het European Research Council, het Dementia Research Institute aan de University College Londen en een aantal Zweedse stichtingen.
Vertaling: Andre Teirlinck