Milieuverontreiniging kan van invloed zijn op cel-veroudering

Dick Schrauwen [1]

Onderzoekers hebben diverse milieuverontreinigende stoffen in verband gebracht met ziekten, een kortere levensduur en tekenen van vroegtijdige veroudering, zoals rimpels en ouderdomsvlekken.

Maar kan versnelde veroudering ook op cellulair niveau worden gedetecteerd bij gezonde mensen? Onderzoekers laten in het tijdschrift ‘Environmental Science & Technologyreport’ van de American Chemical Society [2] zien dat blootstelling aan schadelijke stoffen weliswaar invloed heeft op twee kenmerken van cel-veroudering bij mensen (mitochondriaal DNA-gehalte en telomeerlengte [3]), maar dat de resultaten niet eenduidig zijn.

Sommige milieuverontreinigende stoffen veroorzaken dat de mitochondria - de energiecentrales van de cel - meer reactieve zuurstof (ROS) [5] vrij maken. Dit proces kan het DNA in deze organellen beschadigen en kan tot ontsteking leiden.

Een telomeer is een DNA-eiwit dat zich op de uiteinden van chromosomen bevindt waardoor ze zich voortdurend kunnen delen. Mitochondria en telomeren zijn allebei gevoelig voor omgevingsstress. Korte telomeren zijn een kenmerk van veroudering. Abnormaal lange telomeren komen vaak voor in kankercellen.

Michelle Plusquin van de Universiteit van Hasselt en haar collega's vroegen zich af of individuele verontreinigende stoffen of combinaties daarvan van invloed kunnen zijn op het mitochondriale DNA-gehalte en/of telomeerlengte bij mensen.

Om dit te achterhalen, analyseerden de onderzoekers verschillende verontreinigende stoffen in bloed- en urinemonsters van 175 volwassenen (50-65) die deelnamen aan de Vlaamse milieu- en gezondheidsstudie [4]. Het team bepaalde het mitochondriale DNA-gehalte en de telomeerlengte in de bloedcellen van de deelnemers. De onderzoekers gebruikten modellen waarmee ze meerdere milieuvervuilende stoffen in combinatie konden analyseren. De `meervoudige vervuilers aanpak` is een nieuwe benadering in de milieuwetenschappen.

De onderzoekers ontdekten dat mensen met meer koper in de urine en perfluoroctaanzuur in het bloedserum een lager mitochondriaal DNA-gehalte en kortere telomeren hadden. Maar sommige andere stoffen hadden een omgekeerd effect: een hoger mitochondriaal DNA-gehalte en langere telomeren.

Deze bevindingen suggereren dat milieuvervuilers effect hebben op de moleculaire kenmerken van cel-veroudering hoewel meer onderzoek nodig is naar het achterliggende mechanisme en de biologische effecten.
Verwijzingen

[1] Bewerking van het persbericht: 'Environmental pollutants could impact cellular signs of aging'
- https://www.acs.org/content/acs/en/pressroom/presspacs/2019/acs-presspac-may-1-2019/environmental-pollutants-could-impact-cellular-signs-of-aging.html

[2] Publicatie: 'Exposure to Environmental Pollutants and Their Association with Biomarkers of Aging: A Multipollutant Approach'
- https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/acs.est.8b07141

[3] Mitochondria, telomeer
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Mitochondrion
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Telomeer

[4] Vlaamse milieu- en gezondheidsstudie
- http://www.milieu-en-gezondheid.be/nl/home

[5] Reactieve zuurstofcomponent
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Reactieve_zuurstofcomponent

Mei 2019