Biologische klok als bondgenoot tegen ontstekingsziekten?

Als de symptomen en ernst van bepaalde ontstekingsziekten nu eens gerelateerd waren aan het tijdstip op de dag? Onderzoekers van Inserm, Institut Pasteur de Lille en de Université de Lille hebben deze hypothese uitgewerkt, nadat ze merkten dat de ernst en sterfte geassocieerd met fulminante hepatitis (acuut hepatitisch falen) afhankelijk waren van het tijdstip op de dag waarop de ziekte was veroorzaakt. De studie, uitgevoerd op menselijke cellen en muizen, toont aan dat de ontstekingsremmende actie van een biologische-klokeiwit het ontstaan van fulminante hepatitis zou kunnen voorkomen, door de symptomen te verlichten en de overlevingskans te vergroten.

Het onderzoek is verschenen in Gastroenterology.

Fulminante hepatitis is een ernstige ziekte die leidt tot een snelle afbraak van weefsel en van de leverfunctie bij de patiënt, samenhangend met bloedstollingsaandoeningen en onherstelbare hersenschade. Hoewel fulminante hepatitis door verschillende oorzaken kan ontstaan, is de belangrijkste oorzaak een overdosis aan medicijnen met acetaminophen. Ophoping van acetaminophen in het lichaam kan stress op celniveau veroorzaken, waardoor een abnormale immuunsysteemreactie optreedt. Dit uit zich in overmatige ontsteking, die hepatocyten en de lever vernietigt. Tot nu toe is er nog geen specifieke behandeling voor fulminante hepatitis, en de enige oplossing is een levertransplantatie binnen 24 uur nadat de symptomen zijn ontstaan. De onderzoekers van Inserm en van de universiteit van Lille richten zich op de onderliggende mechanismes van de ontsteking die specifiek optreedt bij fulminante hepatitis, met als doel het vinden van mogelijke behandelmethodes.

Uitgaand van de waarneming dat de immuunfunctie gedurende de dag varieert, werd een biologische-klokproteïne genaamd Rev-erbalfa onderzocht en de potentiële rol daarvan bij de regulering van ontsteking bij fulminante hepatitis.

Dit eiwit richt zich vooral op vetweefsel en tevens op lever-, skeletspier- en hersencellen. Het speelt een hoofdrol in de ontwikkeling en regulering van de circadiaanse ritmes daarvan, m.a.w. de herhaling van de 24-uurse biologische cyclus van deze cellen.

Dit nieuwe onderzoek, uitgevoerd op menselijke cellen en muizen, toont aan dat de ontsteking ook een circadiaans ritme volgt. De onderzoekers zagen tevens dat het injecteren van een molecuul die de werking van REv-erbalfa versterkt, zorgde voor vermindering van de immuunrespons die sterfte van hepatocyten veroorzaakt bij fulminante hepatitis. Muizen die de behandeling kregen waarbij Rev-erbalfa werd geactiveerd vertoonden minder ernstige vormen van de ziekte en zij hadden een hogere overlevingskans. Aangezien dezelfde resultaten werden gezien bij in vitro onderzoek op menselijke cellen, kunnen deze data de weg wijzen naar onderzoek naar mogelijke nieuwe behandelingen voor acute fulminante hepatitis, of naar mogelijkheden om de progressie van de symptomen te vertragen bij patiënten die op een transplantatie wachten.

Fulminante hepatitis is niet de enige ziekte waarbij het circadiaanse moleculaire mechanisme betrokken is dat wordt geremd door Rev-erbalfa. Andere ziektes, zoals peritonitis, diabetes of zelfs atherosclerose vertonen en soortgelijke disbalans in de ontstekingsreactie, vanwege de abnormale ophoping van toxines in het lichaam. Inserm-onderzoeker Helene Duez bevestigt dat “de resultaten van deze studie nieuwe vooruitzichten kunnen bieden voor het voorkomen van deze ziektes. Ze bieden ook nieuwe wegen voor onderzoekers op het gebied van mogelijke verbeteringen in de kwaliteit van leven en levensduur bij patiënten die aan chronische ontstekingsziektes lijden.”

Vertaling: A Zwart