Kan onderzoek naar werking schildklier baby's
slimmer maken?
Dick Schrauwen [1]
Een nieuwe inventarisatie wijst erop dat
universeel schildklieronderzoek tijdens het
begin van de zwangerschap verloskundige
complicaties zal verminderen en de ontwikkeling
van de hersenen van het ongeboren kind zal
verbeteren. Maar wat zijn de risico's?
Schildklierhormonen van de moeder zijn van
cruciaal belang voor de ontwikkeling van de
hersenen van de foetus. Helaas zijn de niveaus
van de schildklierhormonen vaak abnormaal bij
vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Bij vrouwen die symptomen vertonen van een
niet goed werkende schildklier kan een
interventie zowel de moeder als de baby
beschermen tegen complicaties. Maar ook vrouwen
zonder symptomen kunnen schildklierproblemen
hebben. Als die problemen tijdig onderkend
worden kunnen ook deze vrouwen en hun nageslacht
profiteren van een tijdige behandeling. Een
inventarisatie die is gepubliceerd in `Frontiers
in Endocrinology` [2] laat overtuigend zien dat
schildklieronderzoek van alle vrouwen tijdens de
vroege zwangerschap veelbelovend is voor het
verbeteren van het welzijn van moeder en foetus.
Noem zwangerschap en hormonen. Waar denk je
dan aan? Waarschijnlijk niet de schildklier.
Maar een foetus is de eerste zestien weken
volledig afhankelijk van de schildklierhormonen
afkomstig van de moeder. De eerste 16 weken zijn
een kritieke periode voor de ontwikkeling van de
hersenen van het ongeboren kind. Te veel of te
weinig schildklierhormoon kan later tot een
lager IQ van het kind leiden en verhoogt het
risico op complicaties tijdens de zwangerschap
zoals vroeggeboorte, zwangerschapsvergiftiging
[3] en andere problemen.
"Gelukkig kunnen de schildklierproblemen
eenvoudig worden vastgesteld met behulp van
enkele betrouwbare tests van een bloedmonster.
Eventuele afwijkingen kunnen worden behandeld
met en beschikbare, veilige en goedkope
medicatie", zegt hoofdonderzoeker Dr. Peter
Taylor van de Cardiff Universiteit in het
Verenigd Koninkrijk. "In feite voldoet
universele schildklier-screening in de vroege
zwangerschap aan de meeste criteria [4] voor een
doeltreffend en doelmatig bevolkingsonderzoek.
In diverse landen waaronder Spanje, China en
Polen vind die screening al plaats."
Andere landen zoals het VK en de VS kiezen
voor een andere, 'case-finding'-aanpak. In die
aanpak worden niet alle zwangere vrouwen
onderzocht, maar alleen de vrouwen met een hoog
risico op schildklierproblemen. De bepaling van
dat risico is gebaseerd op klinische tekens of
symptomen en op de voorgeschiedenis van
auto-immuunziekten en/of vroegtijdige
bevallingen.
DUS WAAROM IS NIET IEDEREEN HET EENS OVER
UNIVERSELE SCREENING VAN SCHILDKLIER IN DE
VROEGE ZWANGERSCHAP?
Dr. Peter Taylor: "Economische modellen laten
zien dat universele screening de meest
kosteneffectieve aanpak is. Ook als we in
ogenschouw nemen dat alleen een zeer laag
schildklierhormoonniveau (extreme
hypothyreoïdie) [5] invloed heeft op het verloop
van de zwangerschap en de ontwikkeling van de
hersenen van het ongeboren kind. Het is juist
deze conditie die vaak over het hoofd wordt
gezien bij de 'case-finding'-aanpak".
Het debat draait daarom om de risico's en de
voordelen van behandeling in gevallen waar de
diagnose minder zeker is. Dit is het geval bij
vrouwen die geen symptomen hebben en waarbij
schildkliertesten een abnormaal of onzeker
(grensgevallen) laten zien. In die gevallen kan
universele screening kan tot overdiagnose leiden
en daarmee leiden tot ongegronde angst van de
patiënt, onnodige extra belasting van huisartsen
en potentiële overbehandeling die de voordelen
te niet doen en andere potentiële risico's met
zich mee brengen.
Hoewel er een sterke associatie bestaat
tussen lichte hypothyreoïdie en belangrijke
negatieve gevolgen zoals miskramen ontbreekt het
aan kwalitatief experimenteel onderzoek naar de
invloed van het toedienen van extra
schildklierhormoon bij hypothyreoïdie.
Een van de wel uitgevoerde experimenten
(trials) liet zien dat behandeling van vrouwen
met een laag risicoprofiel leidde tot minder
zwangerschapscomplicaties. Twee andere
experimenten vonden geen effect op het later IQ
van het kind. Daarbij moet worden opgemerkt dat
in die onderzoeken het toedienen van extra
schildklierhormoon plaatst vond na de eerste 16
werken dus na de kritieke periode voor
hersenontwikkeling en dus waarschijnlijk te laat
om nog effect te kunnen hebben.
WAT BETEKENT DIT VOOR ZWANGERE VROUWEN IN
CASE-FINDING LANDEN ZOALS DE VS EN HET VK?
"Universeel schildklieronderzoek in het begin
van de zwangerschap kan het IQ van kinderen
verbeteren en complicaties tijdens de
zwangerschap verminderen. Desondanks is het
onwaarschijnlijk dat er consensus wordt bereikt
zonder verder experimenteel onderzoek waarin
vrouwen zo vroeg mogelijk in de zwangerschap
betrokken worden. ", geeft Taylor toe. "In de
tussentijd zijn de resultaten van bestaande
universele screeningprogramma's van cruciaal
belang om meer inzicht te krijgen in de
praktische aspecten van deze algemene aanpak."
REFERENTIES
[1] Vertaling / bewerking van onderstaand
persbericht:
-
https://www.eurekalert.org/pub_releases/2018-10/f-cts102218.php
[2] Artikel: `Thyroid Screening in Early
Pregnancy: Pros and Cons`; Peter N. Taylor en
anderen. 2018-10-25.
-
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fendo.2018.00626/full
[3] Zwangerschapsvergiftiging is een in
onbruik geraakte term voor pre-eclampsie, zie:
-
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pre-eclampsie
[4] De auteurs beoordeelden `universele
screening` van de schildklierfunctie op een
aantal criteria. Zie:
https://tinyurl.com/yd9qpzez
[5] Hypothyreoïdie
-
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hypothyreo%C3%AFdie
