Antipsychotica leiden bij jongeren tot meer
lichaamsvet en tot een grotere kans op suikerziekte
WASHINGTON UNIVERSITY SCHOOL OF MEDICINE
Psychiaters weten dat patiënten die antipsychotica
gebruiken vaak aankomen. Nieuw onderzoek van de
Washington University School of Medicine in St. Louis
laat zien dat bij kinderen en adolescenten die behandeld
worden met antipsychotica het lichaamsvet aanzienlijk
toeneemt. Bovendien worden ze minder gevoelig voor
insuline. Dit doet zich zelfs voor bij een relatief
korte behandeling van 12 weken. Deze bevindingen werden
13 juni gepubliceerd in het tijdschrift JAMA Psychiatry.
Antipsychotica werden oorspronkelijk ontwikkeld en
goedgekeurd voor het behandelen van aandoeningen zoals
in de kindertijd beginnende schizofrenie. Maar
antipsychotica worden ook voorgeschreven bij kinderen
met aandacht- en gedragsstoornissen zoals ADHD die niet
goed reageren op Ritalin [2].
Ginger E. Nicol MD is de eerste auteur van het
onderzoek en universitair hoofddocent kinderpsychiatrie
aan de universiteit van Washington. Ze zegt:
Antipsychotica kunnen nuttig zijn voor de behandeling
van gedragsstoornissen. Maar we weten dat deze
medicijnen ook bijwerkingen hebben zoals toename van
lichaamsvet en insulineresistentie. Beide zijn
belangrijke voorspellers van toekomstige suikerziekte en
hart- en vaatziekten. Onze onderzoeksresultaten
onderstrepen de noodzaak om beter te letten op de
bijwerkingen bij het voorschrijven van antipsychotica.
De onderzoekers onderzochten 144 jongeren uit Saint
Louis en omgeving in de leeftijd van 6 tot 18 jaar met
ernstige gedragsstoornissen (disruptive behavior
disorders). De kinderen werden willekeurig ingedeeld in
drie groepen. Elke groep kreeg één van de volgende
antipsychotica: aripiprazol, olanzapine of risperidon.
De totale hoeveelheid lichaamsvet werd met DEXA-scans
[3] gemeten. Dat gebeurde op drie tijdstippen: voor de
behandeling, na zes weken en na 12 weken. De
onderzoekers gebruikten MRI-scans [4] om de hoeveelheid
buikvet en onderhuids vet te meten. Beide zijn
risicofactoren voor diabetes, hoge bloeddruk en hart- en
vaatziekten. Ook werd de insuline-gevoeligheid gemeten
aan het begin en na 12 weken aan het einde van de
studie.
John W. Newcomer MD is de hoofdonderzoeker van de
studie en professor geïntegreerde heelkunde (integrated
medical science) aan het College of Medicine van de
Atlantic University in Florida. Hij vertelt: In onze
steekproef had 30% van de kinderen overgewicht of
obesitas. Dat is hetzelfde percentage dat we zien bij de
gehele bevolking in de VS. Na 12 weken behandeling was
dat percentage gestegen naar 46.5 procent. Met andere
woorden. Voor de studie was 1 op 3 kinderen te zwaar.
Aan het einde van de studie had 1 op 2 kinderen
overgewicht of obesitas.
Het middel Olanzapine leidde tot de grootste stijging
in lichaamsvet. Maar ook bij de andere middelen nam het
lichaamsvet significant toe. De DEXA-scans lieten zien
dat ongeveer de helft van de gewichtstoename veroorzaakt
werd door water en de andere helft door nieuw vet. We
wisten dat de middelen gewichtstoename veroorzaken. Wat
we nog niet wisten is dat de helft van die toename
veroorzaakt wordt door vet. We wisten ook dat
antipsychotica de kans op diabetes vergroten. We weten
nu ook waarom dat zo is: deze middelen jagen vetvorming
en insulineresistentie aan.
Nicol voegt daaraan toe: We zagen de toename in
gewicht, lichaamsvet en insulineresistentie ook bij de
kinderen die tevens Ritalin [2] gebruikten. Dat is
opmerkelijk omdat Ritalin meestal tot gewichtsverlies en
tragere groei leidt. Sommige doktoren gingen ervan uit
dat Ritalin een tegenwicht biedt tegen de toename van
gewicht en vet door antipsychotica. Maar in onze studie
zagen we geen verschil tussen de kinderen die wel of
geen Ritalin gebruikten.
Nicol bestudeert manieren om de genoemde nadelen van
antipsychotica tegen te gaan. Antipsychotica bieden
immers ook grote voordelen voor kinderen die weliswaar
niet psychotisch zijn maar leiden aan een ernstige
gedragsstoornis. Dokters worden geconfronteerd met
moeilijke situaties die onverwijlde actie vereisen.
Bijvoorbeeld als een kind van school wordt gestuurd
vanwege zijn gedragsstoornis. Door een antipsychoticum
voor te schrijven kan zo'n kind terug naar school. Maar
er moet altijd een zorgvuldige afweging gemaakt worden
waarbij de voordelen, de risico's en de bijwerkingen
meewegen.
Verwijzingen
[1]
https://medicine.wustl.edu/news/kids-taking-antipsychotic-drugs-gain-body-fat-have-increased-diabetes-risk/
[2a] Ritalin: Voor de eenvoud noem ik alleen Ritalin.
Lees: "Ritalin of vergelijkbare middelen"
Oorspronkelijk: "ritalin or other stimulants"
[2b] Zie ook: http://www.addonline.nl/add-en-medicatie/
[3] DEXA-scan: https://preventimed.nl/dexa/
[4] MRI-scan: https://nl.wikipedia.org/wiki/MRI-scanner
Vertaling: Dick Schrauwen
