Veroorzaakt herpes de ziekte van Alzheimer?

Nieuw bewijs van een oorzakelijk verband tussen herpesvirussen en de ziekte van Alzheimer blaast onderzoek naar de mogelijke rol van infecties - en hun behandeling - bij de ziekte nieuw leven in

GRENZEN

Wat veroorzaakt de ziekte van Alzheimer? Het antwoord zou recht onder onze neus kunnen liggen, zegt topdeskundige professor Ruth Itzhaki. Haar nieuwste paper presenteert resultaten van levenslang onderzoek waaruit blijkt dat het herpesvirus, dat verantwoordelijk is voor de koortslip, ook Alzheimer kan veroorzaken - en nieuwe gegevens die laten zien dat antivirale middelen de kans op ouderdomsdementie bij patiënten met ernstige herpesinfecties drastisch verkleinen. De recensie in Frontiers in Aging Neuroscience werpt het verleidelijke vooruitzicht op een eenvoudige, effectieve preventiebehandeling voor een van de duurste aandoeningen van de mensheid op.

De HSV1-theorie van de ziekte van Alzheimer

Herpesvirussen zijn het gevreesde 'cadeautje dat blijft geven'. Ze blijven levenslang in onze neuronen en immuuncellen, heractiveren en duiken weer op in karakteristieke blaren
wanneer we worden getroffen door stress of ziekte. De meeste mensen zijn besmet met
Herpes Simplex Virus 1 (HSV1) tegen de tijd dat ze op leeftijd zijn.

Maar wat gebeurt er met geïnfecteerde neuronen in onze hersenen tijdens deze reactiveringen?

"HSV1 zou 50% of meer van de gevallen van de ziekte van Alzheimer kunnen verklaren", zegt professor Itzhaki, die meer dan 25 jaar aan de Universiteit van Manchester heeft gewerkt om een mogelijk verband te onderzoeken.

HSV1 is beter bekend als de oorzaak van koortsblaasjes. Itzhaki heeft eerder aangetoond dat koortsblaasjes vaker voorkomen bij dragers van APOE-ε4 - een genvariant die een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer met zich meebrengt.

"Onze theorie is dat bij APOE-ε4-dragers reactivering frequenter of schadelijker is in met HSV1 geïnfecteerde hersencellen, met als gevolg daarvan schade op schade die culmineert in de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer."

De theorie bewijzen

Weinig landen verzamelen de bevolkingsgegevens die nodig zijn om deze theorie te testen - bijvoorbeeld om uit te zoeken of antivirale behandelingen het risico op dementie verminderen.

In Taiwan hebben onderzoekers echter precies dat gedaan. Daar is 99,9% van de bevolking geregistreerd in een National Health Insurance Research Database, die op grote schaal wordt geraadpleegd voor informatie over microbiële infecties en ziekten. In 2017-2018 zijn drie studies gepubliceerd die Taiwanese gegevens beschrijven over de ontwikkeling van ouderdomsdementie - waarvan Alzheimer de belangrijkste oorzaak is - en de behandeling van patiënten met duidelijke tekenen van infectie met HSV of Varicella Zoster Virus (VZV, het waterpokkenvirus) .

"De opvallende resultaten omvatten bewijs dat het risico op seniele dementie veel groter is bij mensen die zijn geïnfecteerd met HSV en dat anti-herpes antivirale behandeling een dramatische daling veroorzaakt van het aantal mensen dat, ernstig getroffen door HSV1, later dementie ontwikkelt."

Eerdere bevindingen van Itzhaki's eigen onderzoeksgroep voorzien in een mechanistische link die deze epidemiologische bevindingen ondersteunt. Ze ontdekten dat HSV1 eiwitafzettingen veroorzaakt die kenmerkend zijn voor de ziekte van Alzheimer: 'plaques' tussen neuronen en 'klitten' erin.

"Viraal DNA bevindt zich heel specifiek in plaques in postmortaal hersenweefsel van patiënten met de ziekte van Alzheimer. De belangrijkste eiwitten van zowel plaques als klitten accumuleren ook in HSV1-geïnfecteerde celculturen - en antivirale geneesmiddelen kunnen dit voorkomen."

Op weg naar een remedie

"Het moet benadrukt worden dat de resultaten van deze Taiwanese studies alleen van toepassing zijn op ernstige HSV1 (of VZV) infecties, en die zijn zeldzaam ", geeft Itzhaki toe. "Idealiter zouden we het voorkomen van dementie willen bestuderen bij mensen die een milde HSV1-infectie hebben gehad, waaronder herpes labialis (koortslippen) of milde genitale herpes, maar waarschijnlijk worden deze veel minder gedocumenteerd."

Hoewel verder onderzoek nodig is om een oorzakelijk verband tussen HSV1-infectie en Alzheimer te bevestigen en te definiëren, is Itzhaki enthousiast over de behandelperspectieven.

"Gezien het feit dat meer dan 150 publicaties een sterke aanwijzing geven op een HSV1-rol bij Alzheimer, rechtvaardigen deze bevindingen in Taiwan het gebruik van antiherpes-antivirale middelen - die veilig zijn en goed worden verdragen - voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer.

"Ze stimuleren ook de ontwikkeling van een HSV1-vaccin, wat waarschijnlijk de meest effectieve behandeling zou zijn."

Dit weerspiegelt het groeiende gebruik wereldwijd van vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV) ter voorkoming van baarmoederhalskanker - een andere link met een virusziekte die naar voren kwam in een vergelijkbaar onderzoeksproces.

Vertaling: Gerda Gjaltema