Hongergevoel na afvallen

Obesitas blijft een groeiend probleem in de ontwikkelde wereld, en Noorwegen, waar één op de vier mensen overgewicht heeft is geen uitzondering.

Een recent onderzoek helpt verduidelijken waarom het zo moeilijk kan zijn om een gezond gewicht te behouden na aanzienlijk gewichtsverlies. De studie, net gepubliceerd in het American Journal of Physiology, Endrocrinology and Metabolism, bestudeerde de eetlust bij patiënten die deelnamen aan een uitgebreid 2-jarig programma van gewichtsverlies en vond aanwijzingen waarom het handhaven van gewichtsverlies op lange termijn zo moeilijk is.

Na de twee jaar waren alle studiedeelnemers afgevallen. Maar iedereen was ook hongeriger dan toen ze begonnen. De sleutel lijkt te liggen in de balans tussen honger en verzadigingshormonen bij mensen die veel gewicht verloren hebben.

Goudstandaard obesitasbehandeling.

"We hebben bij 34 patiënten met morbide obesitas de gouden standaard toegepast voor obesitasbehandeling gedurende een periode van twee jaar", zegt Catia Martins, universitair hoofddocent aan de afdeling Klinische en Moleculaire Geneeskunde van de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie (NTNU).

Patiënten wogen gemiddeld 125 kilo. Ze werden voor het eerst gedurende drie weken opgenomen in een behandelcentrum gespecialiseerd in obesitas, waar ze regelmatig moesten sporten en verschillende testen moesten ondergaan. Patiënten kregen ook voedingseducatie en hadden gesprekken met psychologen. Deze procedure werd ongeveer om de zes maanden herhaald.

Deelnemers verloren na twee jaar gemiddeld 11 kilo. In de eerste drie weken verloren ze ongeveer vijf kilo. Twee op de tien slaagden erin om het gewicht laag te houden na het programma.

Volgens Martins kunnen de meeste mensen met obesitas zelfs op eigen kracht afvallen, maar uit onderzoek blijkt dat slechts 20 procent erin slaagt het nieuwe lagere gewicht te behouden.

Vanuit puur biologisch perspectief spelen twee factoren een rol: de menselijke evolutie en het vermogen van het lichaam om te overleven. Eén daarvan is een hormoon. De tweede is het vermogen van het lichaam om energie te besparen.

Laten we eerst het hormoon beschouwen.

Hongerhormoon wordt actiever bij het volgen van een dieet.

Wanneer we afvallen, laat de maag grotere hoeveelheden van een hormoon vrij, ghreline genaamd. Door dit hormoon hebben we honger. "Iedereen heeft dit hormoon, maar als je te zwaar bent geweest en dan afvalt, stijgt dit hormoonniveau", zegt Martins.

Het teleurstellende nieuws over ghreline is dat het niveau zich niet in de loop van de tijd aanpast. De studie toont aan dat het niveau van ghreline bij de studiedeelnemers gedurende de twee jaar hoog bleef.  Martins zegt dat dit betekent dat het waarschijnlijk is dat mensen met overgewicht de rest van hun leven te maken krijgen met verhoogde hongergevoelens.

Het lichaam verzet zich tegen diëten. Op naar het andere mechanisme: het vermogen van het lichaam om te conserveren. "Een persoon die erg zwaarlijvig is, heeft meer energie nodig om te ademen, te slapen, voedsel te verteren of te lopen." Als het gewicht afneemt, is er minder energie nodig voor deze basisfuncties, simpelweg omdat het lichaam lichter is ", zegt Martins. Sommige mensen gaan dan ook naar de spaarmodus.

"Iemand die zijn hele leven 80 kilo heeft gewogen, kan meer eten dan een persoon die 80 kilo afvalt, het verschil in hoeveelheid eten is ongeveer 400 calorieën - de hoeveelheid van een goed ontbijt of van vier bananen", zegt Martins. Met andere woorden, mensen die afvallen, hebben minder energie nodig om hun nieuwe en lichtere lichamen te behouden. En toch voelen ze zich hongeriger, omdat het lichaam probeert dat gewicht terug te krijgen uit zekerheid. Obesitas moet worden behandeld als een chronische ziekte.

"Het is belangrijk om te weten welke fysiologische mechanismen zich verzetten tegen gewichtsverlies, natuurlijk zijn er individuele verschillen: mensen kunnen hun motivatie verliezen en moeite hebben met het volgen van het dieet en het advies over lichaamsbeweging. Dit alles maakt het moeilijk om het nieuw lager gewicht te handhaven," zegt Martins.

Volgens de studie nam ook het gevoel van verzadiging na een maaltijd toe, maar het hongergevoel nam meer toe. "Obesitas is een dagelijkse strijd voor de rest van je leven.We moeten stoppen met het te behandelen als een kortdurende ziekte door patiënten wat steun en hulp te bieden en ze dan gewoon voor zichzelf te laten opkomen", zegt Martins.

Ze is van mening dat obesitas moet worden behandeld als een chronische ziekte in overeenstemming met andere chronische ziekten. Martins zegt bijvoorbeeld dat een persoon met type 2-diabetes veel hulp en een nauwgezette follow-up in de loop van de tijd krijgt. Dat is de manier waarop we ook met obesitas moeten werken. Anders kan het heel moeilijk zijn om het lager gewicht te behouden.

Vertaling: Andre Teirlinck