Relatie hogere oestrogeen niveaus en verhoogde alcoholgevoeligheid in 'beloningscentrum' van de hersenen

Het beloningscentrum van de hersenen is veel meer afgestemd op de plezierige effecten van alcohol als de oestrogeen niveaus verhoogd zijn, een effect dat een onderliggende oorzaak kan zijn van ontwikkeling van verslaving bij vrouwen, volgens een studie op muizen aan de University van Illinois (UIC) in Chicago.

Geleid door Amy Lasek, assistent-professor psychiatrie aan het UIC College of Medicine, vonden onderzoekers dat neuronen in een gebied van de hersenen, het ventrale tegmentum (VT) genaamd, (ook bekend als het 'beloningscentrum'), het snelst 'vuurden' als reactie op alcohol, als hun oestrogeen niveaus hoog waren. Deze reactie vindt plaats, volgens hun bevindingen die online gepubliceerd zijn in het blad PLOS ONE, door tusenkomst van receptoren op dopamine-uitgevende neuronen in het VT.

“Als de oestrogeen niveaus hoger zijn, werkt alcohol veel meer belonend”, aldus Lasek, die de corresponderende auteur van het artikel is, en onderzoeker aan het UIC Center for Alcohol Research in Epigenetics. “Vrouwen zouden meer gevoelig kunnen zijn voor de effecten van alcohol, of meer kans lopen om toegeeflijker te zijn tijdens bepaalde stadia van hun cyclus, als oestrogeen niveaus hoger zijn, of zouden meer kans lopen om alcohol op te zoeken tijdens die stadia”.

Studies geven aan dat verschillen tussen geslacht bij psychiatrische stoornissen, waaronder verslaving, worden beïnvloed door oestrogeen, een van de voornaamste vrouwelijke geslachtshormonen.Vrouwen hebben meer kans om een grotere escalatie van misbruik van alcohol en andere drugs te tonen, en zijn meer vatbaar om in te storten als reactie op stress en angst.

Het VT helpt om te evalueren of iets waardevol of goed is. Als neuronen in dit gebied van de hersenen gestimuleerd worden, geven ze dopmanine af--een krachtige neurotransmitter, verantwoordelijk voor gevoelens van welzijn en, in grotere doses, van euforie. Als iets goed wordt ondervonden,--bijvoorbeeld chocola--vuren de neuronen in het VT sneller, hierbij afdwingend bij de belonings-circuits, die het idee coderen dat chocola iets plezierigs is en iets om op te sporen. Na verloop van tijd vuren de neuronen van het VT sneller bij de aanblik, of zelfs maar de gedachte aan chocola, legde Lasek uit. Bij verslaving, zijn de neuronen van het VT afgestemd op drugs, en vuren sneller in relatie tot gebruik, of zelfs de gedachte aan drugs, hierbij de persoon stimulerend tot het opzoeken ervan, vaak ten koste van hun eigen gezondheid, familie, vrienden, en werk.

Vele studies op proefdieren hebben aangetoond dat alcohol het afvuren door dopamine-gevoelige neuronen in het VT verhoogd, maar er is weinig bekend waarom dit precies voorkomt.

Lasek en haar collega's onderzochten de relatie tussen oestrogeen, alcohol en het VT bij vrouwelijke muizen. Ze gebruikten muizen met een natuurlijke cyclus die de mogelijkheid hadden om hun gewone oestruscycli te doorlopen, verwant aan de menstruatiecyclus bij vrouwen.

Muizen werden geëvalueerd om te bepalen of ze in het dioestrus stadium --het stadium in de oestruscyclus waarin oestrogeen niveaus het dichtst bij hun piek zijn-- waren aanbeland.

“Bij muizen in het dioestrus stadium, worden de oestrogeen niveaus tot ongeveer tien keer hoger dan in het oestrus stadium, het stadium waarin de ovulatie plaatsvindt en de oestrogeen niveus dalen”, zei Lasek.

De VT's werden genomen van zowel de muizen in het oestrus stadium als in het dioestrus stadium en in leven gehouden in speciale kamers. Elektroden namen de activiteit op van individuele dopamine-gevoelige neuronen in het VT. Vervolgens voegden de onderzoekers alcohol toe aan de kamers . De activiteit in neuronen van muizen in het dioestrus stadium verhoogde twee keer zoveel vergeleken bij de reactie van de neuronen van de muizen in het oestrus stadium.

Daarna blokkeerden Lasek en haar collega's de oestrogeen receptoren op dopamine-gevoelige neuronen in het VT van muizen in het oestrus en dioestrus stadium. Met aanwezigheid van de blokker was de reactie op alcohol bij neuronen van muizen in het dioestrus stadium significant lager vergeleken met neuronen waar de oestrogeen receptoren gewoon functioneerden. De blokker van de oestrogeen receptor verminderde de reactie op alcohol tot niveaus die gezien werden bij muizen in het oestrus stadium. De reacties op alcohol van neuronen van muizen in het oestrus stadium werden niet beïnvloed door de oestrogeen receptor-blokker.

“De verhoogde beloningsreactie op alcohol die we waarnemen als de oestrogeen niveaus verhoogd zijn, vindt plaats met tussenkomst van receptoren voor oestrogeen in het VT, zei Mark Brodie, professor in fysiologie en biofysica aan het UIC College of Medicine en co-auteur van het stuk.

Lasek gelooft dat de verhoogde gevoeligheid voor alcohol in het VT als de oestrogeen niveaus het hoogst zijn, een significante rol speelt in de ontwikkeling van verslaving bij vrouwen.

“We weten al dat binge-drinken kan leiden tot blijvende veranderingen in hersenen, en bij vrouwen kunnen die veranderingen sneller en significanter zijn, als gevolg van de interactie die we zien tussen alcohol, het VT en oestrogeen”, aldus Lasek. “ Binge-drinken kan het risico om alcoholisme te ontwikkelen verhogen, dus vrouwen moeten voorzichtig zijn met de hoeveelheid alcohol die ze drinken. Ze moeten zich er van bewust zijn dat ze soms onbedoeld teveel alcohol kunnen drinken omdat het gebied in de hersenen dat betrokken is bij het belonen van alcohol erg sterk reageert.

Vertaling: Arnoud