Kort slapen verhoogt bloedlipiden samenhangend met honger en
stemming bij mensen vóór (maar niet na) training
Chronisch slaapgebrek staat in verband met een verhoogd risico op
overgewicht en obesitas. Uit voorgaande studies blijkt dat gezonde
deelnemers die slaapgebrek hebben meer eten, slechte voedselkeuzes
maken en hunkeren naar meer calorierijke voedingsmiddelen. Een team
aan de Uppsala Universiteit heeft onderzocht hoe het niveau van
endocannabinoïden – die zich aan dezelfde receptoren binden als
cannabis – worden beïnvloed door een korte slaapduur en of intense
training kan zorgen voor een matigend effect.
“Voorgaande studies toonden veranderingen aan in de niveaus van
sommige hongerhormonen na slaapgebrek, maar de resultaten zijn niet
eenduidig en de hormonen die een hedonistische voedselinname
teweegbrengen zijn minder goed onderzocht. Bovendien is het
momenteel nog onbekend of lichaamsbeweging – hoewel het veel
gunstige effecten heeft – de effecten van slaapgebrek op
verschillende hormonale routes kan verminderen,” zegt hoofdauteur
van de studie dr. Jonathan Cedernaes van de Uppsala Universiteit.
In het nieuwe onderzoek, dat verscheen in het tijdschrift
Psychoneuroendocrinoloy, werd gezonde deelnemers met een normaal
gewicht gevraagd om in twee afzonderlijke gevallen drie
achtereenvolgende nachten in een slaaplaboratorium te slapen. Na
drie nachten normale slaap werden zij onderzocht en vervolgens, na
drie nachten met maar vier uur slaap per nacht, nogmaals. Maaltijden
en activiteitenschema’s werden tijdens het verblijf in het lab
gestandaardiseerd en er werd herhaaldelijk bloed afgenomen om de
hoeveelheid endocannabinoïden in het bloed te meten. Dit werd ook
weer gedaan op de laatste dag, zowel vóór als na een korte
intensieve training.
De onderzoekers constateerden dat het niveau van
2-arachidonoylglycelrol (2AG) – de meest voorkomende
endocannabinoïde in de hersenen – ongeveer 80% hoger was na de
nachten met weinig slaap, vergeleken met de normale slaapsessies.
Terwijl de deelnemers trainden steeg het gehalte aan 2AG nog eens
bijna met de helft, ongeacht of de deelnemers drie normale nachten
slaap hadden gehad of maar vier uur per nacht.
“Zoals wij en anderen al eerder aantoonden, verhoogt slaapgebrek
het subjectieve hongergevoel, vergeleken met de uitgeruste toestand.
Gezien de hongerbevorderende en hedonistisch-eten-bevorderende rol
van endocannabinoïden, kan dit een verklaring zijn voor waarom dat
zo is. We zagen overigens ook lagere stressniveaus na de training
bij de groep met slaapgebrek, wat zou kunnen komen door de
waargenomen verhoging van endocannabinoïden die optreedt tijdens de
trainingen,” zegt senior auteur en universitair docent Christian
Benedict.
“Het is opmerkelijk dat de deelnemers bij slaaponthouding
dezelfde verhoging in endocannabinoïden-niveaus vertoonden na
intense lichaamsbeweging. Van endocannabinoïden wordt aangenomen dat
zij zowel de ‘runner’s high’ als minstens een paar van de
beschermende neurologische effecten van lichaamsbeweging teweeg
kunnen brengen. Daarom zou dit kunnen betekenen dat
lichaamsbeweging, zelfs in een toestand van chronisch slaapgebrek,
gelijksoortige centraal actieve en mogelijk neurobeschermende
effecten heeft als in toestand van voldoende slaap. Dit is een
belangrijk gebied voor verder onderzoek, aangezien wij en anderen
hebben geconstateerd dat een korte slaapduur op zichzelf wel
schadelijk kan zijn voor de hersenen en dat het op den duur het
risico op bijvoorbeeld Alzheimer kan verhogen,” aldus Jonathan
Cedernaes.
Vertaling: Astrid Zwart