Vak Wereldwijs - Eigen meningsvorming als vak op school
Minister Edith Schippers hoopt dat haar kind straks nog een eigen
mening mag hebben. Een houding van onverdraagzaamheid is bij ons en
alom groeiende. Zij blokkeert iedere discussie en leidt slechts tot
meer agressie. Kinderen moet van jongs af aan geleerd worden te
praten én te luisteren. Dat was ook de conclusie van het Filosofisch
Kwintet in 2015 over het thema ‘vrijheid van meningsuiting’.
Vrijheid van meningsuiting vereist de vaardigheden van praten én
luisteren zonder conflictgesprek. Maar waar moeten kinderen dat
leren als hun wereld gedomineerd wordt door individualisering,
ego’s, drukte, social media en tweets die bol staan van het eigen
gelijk? Er rest echt slechts het onderwijs; er is nadrukkelijk
behoefte aan een vak waarbinnen de eigen meningsvorming zich in alle
vrijheid kan ontwikkelen. Dat vereist ook aanpassing van de
onderwijswet van 1917.
De wetgever hanteert een wettelijke leeftijd bij huwelijk, stemrecht
en bij het rijbewijs. Op jong volwassen leeftijd, zo rond het
achttiende levensjaar, moet de jongere in staat zijn daaromtrent
goed doordachte keuzes te kunnen maken. Vóór die leeftijd acht de
overheid jongeren daartoe niet of minder geschikt. De snelle
samenleving leidt tot gebrek aan diepgang. Het gesprek, de dieper
gaande discussie, is uit! Er wordt steeds minder gediscussieerd,
slecht geluisterd en snel en makkelijk geoordeeld. Het barst
werkelijk van de korte lontjes, van (voor)oordelen en van
conflicten. Als de jongeren daar massaal problemen mee hebben dan
heeft de wereld een groot probleem. Het maakt de weg vrij voor
populisme, onverdraagzaamheid en voor dictators.
In een tijd van individualisering, anonimisering, internet, overdaad
aan informatie en (social) media ligt het gevaar van vervlakking op
de loer. Wil een land op een beschaafd niveau functioneren dan moet
daar een leerproces aan vooraf gaan. Het kan niet anders zijn of het
leerproces naar diepgang, dialoog en waardenvorming moet komen
vanuit het onderwijs. Waar anders? In de thuissituatie heeft de
vluchtigheid en het gebrek aan communicatie eveneens haar intrede
gedaan. Er ligt een taak voor het onderwijs en, als je het idee
logisch doortrekt, voor de overheid. Er is behoefte aan een
leerproces en aan een nieuw vak als bijvoorbeeld Wereldwijs waarin
de discussie over ideologieën, religiën, mensenrechten, waarde
vorming, levensbeschouwing etc gevoerd wordt. En omdat onderwijs
jongeren betreft moet dat geschieden in een sfeer van vrijheid,
vanuit de eigen belevingswereld van jongeren (4-18), zonder sturing,
dwang of brainwashing! Dat vraagt dan wel aanpassing van de
Onderwijswet van 1917, in welke wet de jongere onvrij is, omdat deze
wet ruimte biedt voor levensbeschouwelijk en religieus gestuurd
onderwijs. Eigen meningsvorming is gebaad bij uitsluitend openbaar
onderwijs, en om een verplicht vak, waar de eigen meningsvorming tot
bloei kan komen. Dit omdat dat als niets anders leidt tot volwassen
burgers en volwassen discussies later. Wie de jeugd heeft…
Onderwijs naar eigen meningsvorming is per definitie vrij van iedere
vorm van sturing door religie of ideologie. De oplossing ligt dus in
aanpassing van de wet zodaníg dat jongeren tot aan de jong volwassen
leeftijd worden begeleid aangaande éigen meningsvorming.
Wereldwijze, realistische communicatie, gevoerd vanuit het bekende
kringgesprek, aansluitend op de belevingswereld van jeugdigen zelf.
En dat al van jongs af aan tot aan de jong volwassen leeftijd
(4-18). Dit alles dient ondersteund te worden met een (digitaal)
onderwijspakket met korte en aan leeftijden aangepaste en objectieve
informatie. Leerkrachten sturen slechts op orde en regels; het
conflictgesprek is daarbij taboe.
Marcel Roomans, psychomotorisch therapeut, zelfstandig onderzoeker
agressiekanalisatie en cohesie.