Werking van hormonen op hersenen slim bekeken
Door slim gebruik te maken van een bestaande ‘hersenatlas’ is een schat aan
informatie te winnen over de werking van hormonen op de hersenen. Dat publiceerden
onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de TU Delft op
26 januari in PNAS. De onderzoekers pasten datamining toe op de Allen Brain
Atlas, een enorme dataset waarin de activiteit van 20.000 genen in het
muizenbrein is vastgelegd.
Stress- en geslachtshormonen hebben veel effecten op het brein, bijvoorbeeld op
het geheugen en emoties. Maar welke hersengebieden door welke hormonen worden
beďnvloed en hoe dat precies verloopt is nog onduidelijk. “Onderzoekers kijken
vaak naar dezelfde hersengebieden”, vertelt endocrinoloog dr. Onno Meijer
(LUMC). “Maar er zijn wel 900 gebiedjes die relevant zouden kunnen zijn.”
Link tussen oestrogenen en cortisol
Als een hormoonreceptor in de hersenen zijn ‘eigen’ hormoon signaleert, dan
reist de receptor – vaak met tussenstappen - naar de celkern, waar het DNA
huist. Bepaalde genen worden dan actief, dat wil zeggen dat ze eiwitten gaan
aanmaken. Door te kijken welke genen op dezelfde plekken in de hersenen actief
zijn als de genen die zorgen voor aanmaak van de hormoonreceptoren, kunnen
allerlei verbanden ontdekt worden. Zo zagen de onderzoekers dat oestrogenen en
cortisol ieder meerdere hersengebieden tegelijkertijd aansturen. Dopamine-rijke
gebieden blijken juist op een heel selectieve manier gevoelig voor cortisol en
testosteron. “Dit zijn heel nuttige inzichten, die grotendeels te vertalen zijn
naar mensenhersenen. Overigens willen we onze manier van data-analyse in de
toekomst ook toepassen op data van het menselijk brein”, aldus Meijer.
Bijna tot op de micrometer
De onderzoekers hoefden zelf nauwelijks proeven uit te voeren: ze maakten
handig gebruik van de Allen Brain Atlas. Deze is gemaakt door een groot
herseninstituut in Seattle, met honderden miljoenen dollars subsidie van Paul
Allen (ex-Microsoft). In de atlas is vastgelegd wáár in het brein 20.000 genen
van de muis actief zijn. “Voor het hele brein gaat het om 60.000 blokjes van 200
bij 200 micrometer”, vertelt prof. Marcel Reinders (TU Delft). De wetenschappers
brachten orde aan in deze enorme berg gegevens en zochten vervolgens naar
verbanden. “Deze atlas is publiek beschikbaar. Voor onderzoekers biedt de atlas
een fantastische mogelijkheid om hun eigen veronderstellingen te toetsen,”
besluit eerste auteur Ahmed Mahfouz (LUMC).
Het onderzoek werd uitgevoerd binnen het STW-project Genes in Space (12721:
PI: prof. Lelieveldt), bij de LUMC-afdelingen Radiologie en Endocrinologie, de
Erasmus MC afdeling Endocrinologie, en de Pattern Recognition and Bioinformatics
groep van de TU Delft.
Steun ons werk, bezoek eens de Leefbewust webwinkel
De Leefbewust webwinkel richt zich voornamelijk op plantaardige
produkten zoals bessen, kruiden, grassen, algen, algenolie, zaden,
een natuurlijke multivitamine en de krenten uit de pap qua
voedingssupplementen. We zijn eigenlijk altijd op zoek naar de beste
versies van produkten. Zo hebben we schone Chlorella uit
binnenkweek, Spirulina gekweekt in bassins in de woestijn van
California en de betere kwaliteit tarwegras uit Nieuw Zeeland.
Bezoek de webwinkel
