Slijm – de eerste verdedigingslinie
Universiteit van LUND
Een wond waaraan gelikt wordt heelt sneller – dit is niet zomaar
een bakerpraatje, maar wetenschappelijk bewezen. Ons speeksel
bestaat onder andere uit water en slijm en het slijm speelt een
belangrijke rol. Het stimuleert witte bloedcellen om een goede
verdediging op te zetten tegen indringers, aldus een groep
onderzoekers van de Universiteit van Lund in Zweden, samen met
collega’s uit Kopenhagen en Odense in Denemarken.
“Witte bloedcellen bevinden zich onder andere in het
mondslijmvlies, en zij vormen de eerste verdedigingslinie van het
lichaam tegen infecties. Het slijm in de mond zorgt ervoor dat witte
bloedcellen een ‘net’ uitwerpen dat bacteriën vangt”, legt Ole
Sørensen van de afdeling Infectiegeneeskunde.
Dit mechanisme van het zetten van een val is op zichzelf niet
nieuw – het werd voor het eerst ongeveer 10 jaar geleden ontdekt.
Maar de onderzoeksgroep in Lund toont nu aan dat vooral de
vangnetten in het mondslijmvlies speciale eigenschappen hebben. Deze
netten zijn veel beter in het vangen en doden van bacteriën dan de
netten die door witte bloedcellen worden gemaakt in andere delen van
het lichaam.
“Het schijnt juist het slijm in het speeksel te zijn dat witte
bloedlichaampjes stimuleert om deze effectieve netten van DNA en
eiwitten te vormen”, zegt Ole Sørensen.
De onderzoekers zagen ook dat patiënten met twee ziektes, die
beide zweren in de mond veroorzaken, speeksel ontberen dat in staat
is om de aanzet te geven tot het vormen van een succesvol net. Eén
van deze ziektes is afteuze stomatitis (mondaften), een
veelvoorkomende aandoening, waarbij iemand vaak zweren in de mond en
op de lippen krijgt. In de beste gevallen zijn de zweertjes klein en
genezen ze binnen een week, maar ze kunnen ook groot zijn en het kan
langer duren.
De tweede ziekte is de ziekte van Behçet, die in Scandinavië niet
veel voorkomt, maar in het oostelijke Middellandse zeegebied en
verder oostelijk wel. Deze ziekte veroorzaakt problemen in de mond,
zowel als aan de genitaliën en in de ogen.
“We kunnen niet vaststellen dat deze ziektes worden veroorzaakt
doordat het slijm niet in staat is de witte bloedcellen aan te
zetten tot het maken van efficiënte vangnetten. Er kan ook een
andere, onderliggende oorzaak zijn voor de zweren en de
veranderingen in het speeksel, zegt Ole Sørensen. Hij hoopt het
onderzoek naar de verbanden te kunnen voortzetten.
Zolang de onderliggende oorzaak van de ziekte niet bekend is, is
er ook geen compleet effectieve geneeswijze. Er wordt mensen met
mondaften vaak aangeraden om speciale mondwaters en tandpasta te
gebruiken. Mensen met de ziekte van Behçet krijgen
ontstekingsremmende middelen. De nieuwe kennis over de netten die
gevormd worden door het slijm, kan in de toekomst misschien leiden
tot nieuwe medicijnen.
Vertaling: Astrid Zwart
