Chimpansees eten klei om te ontgiften en om mineralen in hun
dieet te verhogen
Universiteit van Oxford
Volgens een internationale lange termijn studie,
gepubliceerd in het tijdschrift PLoS ONE eten wilde chimpansees in
de bossen van Oeganda steeds vaker klei om de mineralen in hun dieet
aan te vullen. In het tijdschrift, onder regie van de Universiteit
van Oxford, wordt beschreven hoe de onderzoekers waarnamen dat wilde
chimpansees in het Budongo bos eten en drinken uit kleiputten en
termietenheuvels. Het artikel concludeert dat deze verandering in de
voeding gedeeltelijk te wijten is aan de wijdverspreide vernietiging
van raffiapalmen die chimpansees in het verleden gebruikten voor hun
mineralen. De belangrijkste reden dat de chimpansees recent begonnen
zijn met de mineralen in hun dieet te verhogen door het eten van de
klei, lijkt echter te zijn dat die klei hen ook helpt om te
'detoxen' en dat hun voedsel daardoor beter verteert.
Het onderzoek werd geleid door emeritus hoogleraar
biologische antropologie aan de Universiteit van Oxford, Vernon
Reynolds, met een team van onderzoekers van de universiteiten van
St. Andrews, Brighton, Kent, Neuchatel, en Utrecht.
Onderzoekers observeerden hoe de chimpansees bladeren als
‘kleisponzen' gebruikten, door deze bladeren in kleiwater te
dompelen om de vloeistof vervolgens met de tong in hun mond uit te
persen. Er werd ook geobserveerd dat ze met hun vingers brokjes klei
direct van de grond haalden om ze op te eten.
Studies van wilde chimpansees in de Budongo Forest
in West Oeganda, vinden al sinds 1990 ononderbroken plaats. Toen
heeft professor Reynolds het ‘Budongo Conservation Field Station’
daar opgezet.
Een analyse van de klei- en termietenbodems toont
dat ze hoge waardes van een reeks van mineralen bevatten, maar
bijzonder is dat deze klei vooral ook een bijzonder hoge waarde
aluminium heeft. Een kenmerk van kaolinietklei is dat deze gegeten
wordt door een aantal soorten, waaronder de mens, om de
spijsvertering te verbeteren en om te ontgiften. Het
chimpanseedieet, dat voornamelijk uit vruchten en bladeren bestaat,
bevat zeer veel tannine en de onderzoekers zijn van mening dat de
klei een belangrijk middel vormt voor chimpansees om deze te
neutraliseren. Het is gebruikelijk dat de lokale vrouwen in Budongo
met water gemengde bosklei drinken of eten bij maagproblemen en
tijdens de zwangerschap. Kleisoorten zoals kaoliniet bevatten ook
natrium, calcium, ijzer, magnesium en kalium, volgens het artikel,
en de Budongo chimpansees lijken te hebben ontdekten dat zij hier
toegang tot kunnen krijgen met hun ‘bladsponzen’. Inname van klei
door middel van ‘bladsponzen’ bleek ook hogere concentraties
kleimineralen op te leveren dan directe inname van kleiwater of
kleiaarde.
Vóór 2000 werd het eten van de raffiapalmen
algemeen waargenomen bij de chimpansees, maar na 2005 begon dit te
dalen. Ondertussen lijkt na 2005 het voeden met kleigrond in Budongo
te zijn toegenomen, waarschijnlijk als gevolg van de schaarste aan
raffiapalmbomen. Deze worden nu gebruikt in de lokale
tabaksindustrie waarin de bladstengels worden gebruikt voor het
vastbinden en gezond maken van tabaksbladeren. Het rottende merg van
deze palmbomen was vroeger een belangrijke bron van mineralen voor
de chimpansees.
Hoofdauteur Professor Reynolds zegt nog: “Raffia
is een belangrijke bron van natrium, maar tot onze verbazing was het
natriumgehalte zeer laag in het chimpanseedieet dus dit lijkt niet
de belangrijkste reden voor de nieuwe klei-eetbuien te zijn. In
plaats daarvan wordt de brede waaier van mineralen in de klei als
een algemeen mineralensupplement gegeten.”
Vertaling: Frits Suntjens
