Zware depressie laat sporen na op metabool niveau
Volgens nieuw bewijs, gemeld in de Cell Press
Jounal Current Biology van 23 april j.l., zet een zware depressie
een onverwachte metabole handtekening. Deze observaties bij mensen
en muizen verschaffen een nieuwe inzicht in de aard van een
depressie. Ze kunnen ook zorgen voor nieuwe manieren om de
geestelijke gezondheid op moleculair niveau te meten en bewaken.
"Onze meest opmerkelijke bevinding betreft de mate
van verandering in het DNA van mitochondriën in reactie op stress,"
zegt professor Jonathan Flint van de Universiteit van Oxford.
Mitochondriën zijn onderdelen van cellen die
verantwoordelijk zijn voor de energieopwekking in de cel, en ze
hebben hun eigen DNA. Een toename van DNA in mitochondriën betekent
dat er een verandering is in de mitochondriale en cellulaire
energetica, legt Flint uit.
"We zagen een onverwachte koppeling tussen de
cellulaire energetica en zware depressies, die altijd worden
beschouwd als een stemmingsstoornis."
Flint en zijn collega’s kwamen hier min of meer
toevallig achter, terwijl ze, bij duizenden onder controle zijnde
vrouwen met terugkerende depressies, op zoek waren naar genen die
het risico op depressie risico vergroten (zie
http://www.well.ox.ac.uk/converge ). Veel van deze depressieve
vrouwen hadden ook een moeilijke kindertijd, met inbegrip van
seksueel misbruik.
De onderzoekers merkten iets nogal ongebruikelijks
op in het DNA van bepaalde vrouwen.
De monsters van vrouwen met geschiedenis van stressgerelateerde
depressies bevatten meer mitochondriaal DNA dan andere monsters.
"We waren erg verbaasd over deze obeservatie - zo
verbaasd, dat het lang heeft geduurd om onszelf ervan te overtuigen
dat het echt zo was, en geen toevalligheid," aldus Flint.
De nieuwe ontdekking spoorde Flint en zijn team
aan om een ander fenomeen op moleculair niveau in verband met
depressies uit eerdere studies te evalueren. Telomeren, een zich
herhalend stuk DNA aan het uiteinde van elk chromosoom, verkorten
met elke celdeling (en dus met je leeftijd). Van veranderingen in
metabolisme is aangetoond dat dit de mate van veroudering verandert,
zodat de onderzoekers zich afvroegen of ze ook een verandering in
erosie van telomeren zouden kunnen zien. En dat vonden ze inderdaad!
Om deze hypothese verder te testen, keek Flint's
team naar laboratoriummuizen die gedurende vier weken aan stress
werden blootgesteld. Uit deze studie met muizen bleek niet alleen
dat stress beide moleculaire veranderingen veroorzaakte, maar ook
dat de veranderingen gedeeltelijk omkeerbaar waren en uitgelokt
werden door toediening van het stresshormoon corticosteron.
Flint zegt, dat de moleculaire veranderingen die
ze hebben waargenomen waarschijnlijk de manier toont waarop het
lichaam omgaat met belangrijke stressoren. Als onze hersenen een
bedreiging ervaren - bijvoorbeeld het gebrek aan voedsel of een
geschiedenis van misbruik -, kan het waarschijnlijk een reeks
beschermende metabole veranderingen initiëren.
"Depressie kan in zekere zin worden beschouwd als een metabole
reactie op ervaren stress," aldus Flint.
De onderzoekers hopen ook dat de moleculaire
veranderingen kunnen dienen als biomarkers van stress en de gevolgen
ervan. Het is bijvoorbeeld mogelijk, dat een afname van
mitochondriale DNA-spiegels na een behandeling, kan worden gebruikt
als indicator voor het succes ervan.
Er is nog steeds meer onderzoek nodig. "We hebben
slechts een momentopname van de relatie tussen de moleculaire
markers en depressie", aldus Flint. "We willen weten hoe ze na
verloop van tijd veranderen - vóór, tijdens en na een depressieve
ziekte. Die informatie zal ons veel duidelijkheid verschaffen over
hun klinische bruikbaarheid.".
Vertaling: Frits Suntjens
Wil je op de hoogte blijven van de laatste
artikelen abonneer je
dan op onze gratis nieuwsbrief. [Klik
hier]
