Onderzoekers vinden dat BPA en BPS invloed hebben op de
embryonale ontwikkeling van de hersenen bij de zebravis
Lage concentraties chemische producten gekoppeld
aan hyperactiviteit bij blootgestelde vissen.
Bisfenol A, bekend als BPA wordt in grote
hoeveelheden geproduceerd voor gebruik in consumptiegoederen zoals
kunststoffen. Als reactie op de publieke bezorgdheid hebben veel
fabrikanten BPA vervangen door de chemische stof bisfenol S (BPS),
dat vaak wordt aangeduid als "BPA-vrij“ en geacht wordt veiliger te
zijn.
In een studie gepubliceerd op maandag 12 januari
in de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), hebben
onderzoekers in het lab Deborah Kurrasch's aan de Universiteit van
Calgary aangetoond dat BPA en BPS veranderingen veroorzaken in de
ontwikkeling van de hersenen van zebravissen, die aanleiding geven
tot hyperactiviteit.
"Ik was eigenlijk heel verbaasd over de
resultaten. Dit was een zeer, zeer, zeer lage dosis, dus ik had niet
gedacht dat het gebruik van een zo lage concentratie enig effect zou
hebben", zegt Kurrasch, PhD, onderzoeker aan de Universiteit van
Calgary Cumming School of Medicine en medeauteur van het artikel.
Voor de studie werkte Kurrasch samen met
onderzoeker Hamid Habibi, PhD, aan de Calgary University en
promovendus Cassandra Kinch, voor het blootstellen van embryo's van
zebravis aan concentraten van chemicaliën op niveaus die in de Bow
en Old Man rivieren van Alberta in Canada gevonden worden. Door de
blootstelling aan BPA en BPS veranderde de timing voor het vormen
van neuronen in de hersenen van de zebravis.
"Deze bevindingen zijn belangrijk omdat ze
ondersteunen dat de prenatale periode een bijzonder gevoelige fase
is, en onthult onontgonnen mogelijkheden van onderzoek naar hoe de
vroege blootstelling aan chemicaliën de ontwikkeling van de hersenen
kan beïnvloeden,” zegt Kinch.
"In het tweede trimester waren hersencellen
uitgegroeid tot gespecialiseerde neuronen die deel uitmaken van onze
hersenen. We zagen dat de zebravis blootgesteld aan BPA of BPS
dubbel zoveel neuronen hadden als ze te vroeg geboren waren en
ongeveer half zo veel neuronen bij een latere geboorte, wat leidt
tot problemen in de manier waarop de neuronen zich verbinden en
circuits vormen, "zegt Kurrasch, lid van de Alberta Children's
Hospital Research Institute en de afdeling medische genetica.
Onderzoekers ontdekten dat het aantal neuronen
gegenereerd in de hersenen van de zich ontwikkelende zebravis steeg
met 180 procent ten opzichte van niet blootgestelde vissen. Ze
leerden ook dat BPS het aantal neuronen met 240 procent deed stijgen
bij soortgelijke experimenten. Het resultaat was een verandering in
het gedrag met een grotere hyperactiviteit later in het leven.
Nog een verrassende bevinding was dat de zebravis
receptoren, doelwit van BPA en BPS, waardoor vroege geboorte werd
veroorzaakt, androgene receptoren werden. Ons baserend op talrijke
rapporten zien wij dat BPA en BPS de normale fysiologie moduleren
door het nabootsen van het endogeen geslachtshormoon oestrogeen en
niet van testosteron.
"Het vinden van het mechanisme dat lage dosissen
BPA koppelt aan een ongunstige ontwikkeling en hyperactiviteit van
de hersenen is bijna als het vinden van een tijdbom”, zegt Habibi,
hoogleraar milieutoxicologie en vergelijkende endocrinologie van de
Faculteit Wetenschappen.
Hoewel verder onderzoek nodig is om het verband en
het mogelijk effect op ontwikkeling van de menselijke hersenen in de
baarmoeder te verkennen, zegt Kurrasch dat de huidige vaststellingen
andere studies bijtreden die toekomstige moeders aanraden zo weinig
mogelijk in contact te komen met die bisfenolen. Het bewijs
versterkt ook het reeds geopperd advies tot verwijderen van alle
bisfenolen en structureel vergelijkbare chemische stoffen uit de
consumentenproducten, zegt ze.
Zebravis is een algemeen aanvaard biomedisch model
voor het begrijpen van de embryonale ontwikkeling van de hersenen.
Ongeveer 80 procent van de genen gevonden bij mensen hebben een
tegenhanger bij de zebravis en beschikken over zeer vergelijkbare
ontwikkelingsprocessen zoals bij de mens.
Vertaling: Andre Teirlinck
