Alvleesklierontsteking vaak veroorzaakt door galstenen – ook
verhoogd risico door statines
Idiopathische alvleesklierontsteking (pancreatitis) wordt vaak
door kleine galstenen veroorzaakt, die moeilijk voorafgaand aan een
chirurgische ingreep te zien zijn, blijkt uit een studie van de
Universiteit van Oost-Finland. Er werden tijdens operaties aan
idiopathische (van onbekende oorzaak) pancreatitis bij twee op de
drie patiënten kleine galsteentjes gevonden. De studie toont ook aan
dat acute pancreatitis vaker voorkomt bij statinegebruikers dan bij
mensen die geen gebruiken.
De hoofdoorzaken van acute pancreatitis in Finland zijn alcohol
en galstenen. In 10 - 20 procent van de gevallen bleef de
onderliggende oorzaak onduidelijk. Deze gevallen kunnen worden
verklaard door de kleine galsteentjes die niet tijdens een
standaardonderzoek worden gevonden. Een galsteen kan vast komen te
zitten op het knooppunt van de ductus choledochus (galweg) en de
ductus pancreaticus (alvleeskliergang), wat leidt tot ontsteking van
de alvleesklier.
In een gastro-intestinaal onderzoek werden patiënten die voor het
eerst leden aan idiopathische pancreatitis willekeurig ingedeeld in
een groep die geopereerd werd en een controlegroep. Bij 39 patiënten
werd de galblaas verwijderd en 46 patiënten zaten in de
controlegroep. Na gemiddeld 3 jaar volgde een vervolgonderzoek, dat
uitwees dat bij 14 personen uit de controlegroep opnieuw
pancreatitis werd gevonden en bij vier mensen uit de geopereerde
groep. Terugkeer van de ziekte was dus veel waarschijnlijker bij de
controlegroep. Op soortgelijke manier werden bij een ander onderzoek
23 gevallen van pancreatitis gevonden bij de controlegroep en maar
acht in de geopereerde groep. Er werden kleine galsteentjes gevonden
tijdens de operatie bij twee op de drie patiënten, terwijl die bij
herhaaldelijke echoscopische onderzoeken vóór de operatie niet waren
opgemerkt.
Deze bevinding is van belang voor het in kaart brengen van de
oorzaken van idiopathische pancreatitis en behandelmethoden.
Alcoholgebruik zou bijvoorbeeld misschien te vaak worden aangewezen
als oorzaak. De terugkeer van idiopathische pancreatitis kan in veel
gevallen worden voorkomen door galblaasverwijdering via een
laparoscopische ingreep.
Risico op pancreatitis verhoogd, vooral tijdens eerste jaar van
statinegebruik
Het onderzoek analyseerde ook het verband tussen pancreatitis en het
gebruik van cholesterolverlagende medicijnen, statines, omdat
galstenen vaak gekristalliseerde cholesterol bevatten. Uit
dierstudies is gebleken dat statines galstenen oplossen. De meeste
galstenen worden bij ouderen gevonden, vaak asymptomatisch.
Onderzoekers denken dat door statines ook de grootte van galstenen
kan afnemen, zodat galsteentjes uit de galblaas zich kunnen
verplaatsen naar het knooppunt tussen galweg en alvleeskliergang.
Daar kan het zich manifesteren als pancreatitis.
In een retrospectief onderzoek dat werd uitgevoerd in het
Universiteitsziekenhuis van Kuopio, werd ontdekt dat pancreatitis
vaker voorkwam bij statinegebruikers dan bij niet-gebruikers. Aan de
andere kant was de uitkomst van de galblaasoperatie bij zowel
statinegebruikers als niet-gebruikers even goed. En de operatieve
ingreep ging 10% sneller bij gebruikers dan bij niet-gebruikers. De
studie werd uitgevoerd bij 461 acute panceratitispatiënten en 1140
patiënten met galstenen, en op een groep van 272 statinegebruikers
en een controlegroep van 272 mensen.
Uit een landelijk onderzoek bleek dat het risico op acute
pancreatitis door het gebruik van statines aanzienlijk toenam. Het
risico was vooral verhoogd tijdens het eerste jaar van
statinegebruik. De anonieme studie, gebaseerd op het register van
het Finse Medicines Agency, betrof alle Finse gevallen van voor het
eerst voorkomende pancreatitis die niet door alcohol of galstenen
werd veroorzaak,t tussen 2008 en 2010, m.a.w. bijna 4500 mensen, met
een controlegroep van bijna 25.000 mensen.
“Ondanks deze bevindingen moet men niet stoppen met
statinemedicatie zonder de arts te raadplegen”, zegt Dr. Jukka
Pulkkinen, die de resultaten presenteerde in zijn dissertatie.
De bevindingen werden oorspronkelijk gepubliceerd in Pancreas,
BMC Gastroenterology, Pharmacoepidemiology and Drug Safety, en in
Annals of Surgery.
De dissertatie van Jukka Pulkkinen, LIc. Med., genaamd Role of
statins in acute pancreatitis and symptomatic cholelithiasis is te
downloaden op:
http://epublications.uef.fi/pub/urn_isbn_978-952-61-1937-3/
Vertaling: Astrid Zwart
