Jouw stress is mijn stress
Alleen al het zien van stressvolle situaties kan
een lichamelijke stressreactie veroorzaken
Stress is besmettelijk. Iemand anders in een
stresssituatie zien kan genoeg zijn voor je eigen lichaam om het
stresshormoon cortisol aan te maken. Tot deze de uitkomst kwamen
wetenschappers die betrokken waren bij een grootschalige
samenwerking tussen de afdelingen van Tania Singer van het Max
Planck Institute for Cognitive and Brain Sciences in Leipzig en
Clemens Kirschbaum van de Technische Universität Dresden.
Empathische stress ontstond voornamelijk als de toeschouwer en de
gestreste persoon een partner relatie hadden en de stressvolle
situatie rechtstreeks door een doorkijkspiegel bekeken kon worden.
Echter, zelfs het zien van gestreste vreemden op een video was
genoeg voor sommige mensen om zelf gealarmeerd te raken. In onze
door stress gedomineerde samenleving is empathische stress een
fenomeen dat niet door het gezondheidssysteem genegeerd zou mogen
worden.
In onze huidige maatschappij is stress een
ernstige bedreiging voor de gezondheid. Het veroorzaakt een reeks
psychologische problemen zoals burn-out, depressie en angst. Zelfs
diegenen die een relatief ontspannen leven leiden komen
herhaaldelijk in aanraking met gestreste mensen. Hetzij op het werk,
hetzij op televisie: er is altijd wel iemand onder invloed van
stress, en deze stress kan het sociale milieu beïnvloeden op een
meetbaar psychologisch niveau door verhoogde concentraties van het
stresshormoon cortisol.
“Het feit dat we daadwerkelijk deze empathische
stress konden meten door het vrijkomen van een aanzienlijke
hoeveelheid hormonen, was verbazingwekkend,” zegt Veronika Engert,
één van de hoofdauteurs van het onderzoek. Dit is vooral belangrijk
aangezien veel onderzoeken op moeilijkheden stuiten om stress uit de
eerste hand op te wekken. De auteurs ondervonden dat empathische
stressreacties onafhankelijk (plaatsvervangende stress) of evenredig
aan (stress resonantie) plaats kon vinden aan de stressreacties van
de actief gestreste personen. “Er moet een overbrengingsmechanisme
zijn waardoor de toestand van het mikpunt een vergelijkbare toestand
kan opwekken bij de toeschouwer tot het niveau van een hormonale
stressreactie.”
Tijdens de stresstest worstelden de proefpersonen
met moeilijke mentale rekenkundige opgaven en interviews, terwijl
twee zogenaamde gedragswetenschappers hun prestaties beoordeelden.
Slechts 5% van de direct gestreste testpersonen slaagden erin kalm
te blijven; de anderen vertoonden een aanzienlijke fysiologische
verhoging van hun cortisol niveau.
In totaal vertoonde 26% van de toeschouwers die
niet direct met welke vorm stress van stress dan ook werden
geconfronteerd, ook een beduidende cortisolverhoging. Het effect was
met name sterk als toeschouwer en stresspersoon relatiepartners
waren (40%). Echter, zelfs bij het zien van een volkomen vreemde
werd al stress overgebracht op 10% van de toeschouwers. Dus,
emotionele verbondenheid is een katalysator, maar geen noodzakelijke
voorwaarde voor het oproepen van empathische stress.
Toen de toeschouwers de gebeurtenissen
rechtstreeks door een doorkijkspiegel bekeken, voelde 30% een
stressreactie. Echter, zelfs het alleen maar laten zien van de
stresstest d.m.v. videobeelden was bij 24% van de toeschouwers al
genoeg om het cortisolniveau aanzienlijk te verhogen. “Dit betekent
dat zelfs televisieprogramma’s met beelden van lijdende mensen
diezelfde stress kunnen overbrengen naar de kijkers,” zegt Engert.
“Stress heeft een enorm besmettingsvermogen.”
Stress wordt voornamelijk een probleem als het
chronisch is. “Een hormonale stressreactie heeft een evolutionair
doel, natuurlijk. Als je aan gevaar wordt blootgesteld wil je dat je
lichaam reageert met een verhoging van cortisol,” legt Engert uit.
“Echter, een permanent verhoogd cortisolniveau is niet goed. Het
heeft op de lange termijn een negatieve invloed op het immuunsysteem
en de neurotoxische eigenschappen.” Dus, mensen die thuis hun
chronisch gestreste kinderen of familieleden verzorgen lopen een
mogelijk risico op het lijden onder de potentiele nadelige gevolgen
van empathische stress.
De uitkomst van het onderzoek stelde ook een
algemeen vooroordeel aan de kaak: feitelijk ondervinden mannen en
vrouwen hetzelfde aantal empathische stressreacties. “Bij metingen
echter schatten vrouwen zichzelf meer empathisch in vergeleken bij
de inschatting van mannen. Deze zelfinschatting blijkt geen stand te
houden als deze gepeild wordt tijdens impliciete metingen.”
Vervolgonderzoek is bedoeld om nauwkeurig uit te
wijzen hoe stress overgebracht wordt en wat er gedaan kan worden om
de potentiële negatieve invloed op onze maatschappij te verminderen.
Vertaald door Ellen Lam
