Het haar van kleine kinderen geeft aanwijzingen over hun leven
in de baarmoeder
Net zoals de jaarringen van een boom, kan het haar
veel informatie prijsgeven over het verleden.
Het kan laten zien of iemand recentelijk drugs
heeft gebruikt of dat een atleet aan de doping was. Het kan
informatie verschaffen over hormonen en milieugif aan het licht
brengen.
En, zoals een onderzoeksteam van de Universiteit
van Wisconsin-Madison laat zien in een studie met resusaapjes en
gepubliceerd in de april 2014 uitgave van Pediatric Research, kan
het ook iets prijsgeven over de baarmoeder zelf waarin de baby werd
gevormd.
Het is de eerste keer dat researchers het haar van
kleine kinderen hebben gebruikt om de hormonale omgeving te
onderzoeken waarin de foetus verbleef tijdens de ontwikkeling en dit
belooft een schat aan nieuwe informatie op te leveren. De uitkomsten
hebben verstrekkende gevolgen op verschillende gebieden, van
neonatalogie tot psychologie, sociale wetenschap en neurologie.
"We hadden dit 'Aha!' moment toen we ons
realiseerden dan we het haar van pasgeborenen konden gebruiken,
omdat het 1 tot 2 maanden vóór de geboorte begint te groeien," zegt
Christopher Coe, UW-Madison professor in de psychologie en directeur
van het Harlow Center for Biological Psychology. "Het geeft ons een
kijkje in de prenatale hormoonhuishouding."
Haar het dichtst bij de schedel geeft de meeste
informatie, maar door naar beneden langs de haarschacht te gaan,
passeren we in feite iemands hormonale tijdslijn.
Voor het niet-ingrijpende onderzoek namen de
onderzoekers kleine haarmonsters van moeder resusaapjes en hun
kleintjes door een gewone tondeuse te gebruiken. Het haar werd
gewassen en verpulverd tot fijn poeder in een snelle molen. De
hormonale signatuur kon daarna afgelezen worden met behulp van een
nieuwe massa-spectometrie methode.
De onderzoekers waren benieuwd naar de verschillen
in hormonen bij babies van jongere moeders en meer ervaren moeders.
Om hun nieuwsgierigheid te testen vergeleken ze apen-moeders in
dezelfde leeftijd als 15-jarige meisjes met oudere apen in dezelfde
leeftijd als zwangere, jong volwassen vrouwen.
"Er ontstond een tiener zwangerschapsmodel," zegt
Coe. "Je bent zelf nog in de groei, en als je 15 bent en zwanger,
zijn moeder en de zich ontwikkelende baby meer met elkaar in
competitie."
De onderzoekers gebruikten resusaapjes omdat zij
een ideaal soortmodel vormen voor mensen.
Het is algemeen bekend dat de leeftijd een rol
speelt bij de zwangerschap en bevalling, en een groeiend aantal
bewijzen laat zien dat de niveaus van sommige hormonen - zoals het
stresshormoon cortisol en vrouwelijke hormonen zoals oestrogeen -
hoger zijn bij jonge moeders en jonge vrouwen die voor het eerst
zwanger zijn.
Eerdere studies hebben hoge cortisol niveaus
aangetoond en medicijnen die daarop lijken kunnen een blijvende
invloed hebben op de zich ontwikkelende hersenen, inclusief
verminderde reflexen en aandacht, en een verhoogd aantal emotionele-
en leerproblemen.
Tijdens onderzoek van de apen ontdekten de
researchers dat cortison, een inactieve vorm van cortisol, hoger was
bij jonge moeders en hun babies dan in het haar van de oudere
moeders en hun kleintjes.
Babies van jonge moeders hadden tevens een hoger
estron niveau (een vorm van oestrogeen) en testosteron in hun haar
dan babies van oudere moeders. Niveaus van beide hormonen waren
verrrassend genoeg hetzelfde bij jongens- èn meisjesbabies.
Zowel Coe als Amota Kapoor, hoofdredacteur van het
onderzoek en vroeger postdoctoraal onderzoeker in Coe's
laboratorium, zijn vooral benieuwd of deze verschillen impact hebben
op de 'mannelijkheid en vrouwelijkheid' van de babies; of hogere
doses van deze steroïde hormonen tijdens de foetale ontwikkeling tot
meer uitgesproken geslachtsverschillen kan leiden op latere
leeftijd.
De uikomsten zetten vraagtekens bij alles, van het
belang van geboorteverloop tot stereotiep "jongens" en "meisjes"
gedrag van kinderen.
Daarbij, wat er gebeurt met de zich ontwikkelende
foetus in de baarmoeder zou invloed kunnen hebben op het risico van
chronische ziekten op latere leeftijd, zegt Kapoor.
"Type 2 diabetes, stofwisselingsproblemen, hart-en
vaatziekten, psychiatrische afwijkingen - er zou voor de geboorte al
een hele massa lange termijn stressmaatregelen genomen kunnen
worden," zegt Kapoor, nu assistent onderzoeker van het Wisconsin
National Primate Research Center's Assay Services.
Ze referreerde aan een door de epdemioloog David
Barker gestelde theorie, die suggereert dat de zich ontwikkelende
foetus "geprogrammeerd" wordt in reactie op het baarmoeder milieu.
Degenen die de mensheid bestuderen zijn "echt
opgetogen, omdat het niet ingrijpend is," zegt Kapoor, alhoewel
genoeg haar verzamelen een uitdaging is die de onderzoekers bijna,
maar nog niet helemaal opgelost hebben; de meeste babies zijn niet
zo behaard als andere primaten.
Voor het resus onderzoek was Kapoor - in
samenwerking met collega Curtis Hedman van de Wisconsin State
Laboratory of Hygiene - in staat om een nieuwe methode te verfijnen
om naar gelijktijdig naar meerdere hormonen te kijken.
Het lukte haar om acht hormomen gelijktijdig te
analyseren en werkt nu aan een verhoging van dat aantal.
Voor Coe zorgt dit "test-concept" onderzoek voor
een wereld aan nieuwe mogelijkheden.
Omdat haar niet-giftig is en stabiel bij
kamertemperatuur, is het eenvoudig te bewaren en te vervoeren.
"Hoe bereid het prenatale milieu de weg voor op
een risico of het herstelvermogen?" vraagt hij. De nieuwe
samenwerking is een onverwacht geschenk. Het is meer dan alleen maar
super technologie of een super idee."
Vertaling: Ellen Lam
