Chronisch agressief gedrag bij jongens: Epigenetische
bronnen?
Genen gerelateerd aan zelfcontrole kan
worden 'uitgeschakeld' door de prenatale omgeving
Chronisch agressief gedrag vertoond door
een aantal jongens uit kansarme gezinnen kan te wijten zijn
aan epigenetische veranderingen tijdens de zwangerschap en
de vroege kindertijd. Dit wordt onder de aandacht gebracht
door twee onderzoeken uitgevoerd door een team onder leiding
van Richard E. Tremblay, professor emeritus aan de McGill
University en Moshe Szyf, professor aan de McGill
University, gepubliceerd in het tijdschrift PLOS ONE. De
eerste auteur van de twee verslagen, Nadine Provençal, werd
gezamenlijk begeleid door de professors Szyf en Tremblay.
Epigenetische veranderingen mogelijk
gerelateerd aan de prenatale omgeving
In het eerste onderzoek, gepubliceerd in
juli, vond het team dat onder mensen die chronisch agressief
gedrag vertoonden tijdens de kindertijd en adolescentie, de
bloedspiegels van vier biomarkers van ontstekingen lager
waren dan bij mannen die het gemiddelde niveau van agressief
gedrag vertoonden in hun jeugd, vanaf 6 tot 15 jaar oud.
"Dit betekent dat met behulp van vier specifieke biomarkers
van ontstekingen, genaamd cytokines, we in staat waren om
mensen met een geschiedenis van chronische lichamelijke
agressie te onderscheiden van mensen zonder deze
geschiedenis," zegt Tremblay, een onderzoeker die
gespecialiseerd is in de ontwikkelingspsychologie. In het
tweede onderzoek werd waargenomen dat in dezelfde groep
mannen met agressief verleden, het DNA met de cytokines
methylatie patronen vertoonde, anders dan die van de
vergelijkingsgroep.
"Methylatie is een epigenetische
modificatie van DNA en daarom omkeerbaar, ten opzichte van
de ouderlijke imprint. Het speelt een rol in het reguleren
van genexpressie", zegt Szyf, die gespecialiseerd is in
epigenetica.
“De pre-en postnatale omgeving kan deze
verschillen in biomarkers veroorzaken die geassocieerd
worden met chronische agressie, " voegt Szyf toe. Diverse
onderzoeken uitgevoerd met dieren toont aan dat vijandige
omgevingen tijdens de zwangerschap en de vroege kinderjaren
een impact hebben op genmethylatie en gen programmering dat
leidt tot problemen met de ontwikkeling van de hersenen,
vooral wat betreft de controle van agressief gedrag.
Eerder werk van Tremblay's team suggereert
dat mannen met agressieve verledens een ding gemeen hebben:
de kenmerken van hun moeders. "Ze zijn meestal jonge moeders
bij de geboorte van hun eerste kind, met een lage opleiding,
vaak hebben ze psychische problemen en problemen met
drugsgebruik," legt Tremblay uit. De belangrijkste problemen
die deze moeders ervaren tijdens de zwangerschap en de
vroege kindertijd van hun kind kunnen een impact hebben op
de uiting van de genen die betrokken zijn bij de
ontwikkeling van de hersenen, het immuunsysteem en vele
andere biologische systemen die van cruciaal belang zijn
voor de ontwikkeling van hun kind.
Een bijna 30-jarige follow-up
De bloedmonsters die gebruikt zijn in het
onderzoek en deze zomer gepubliceerd zijn in PLoS ONE
studies werden verzameld van 32 deelnemers die deelnamen in
een van de twee longitudinale onderzoeken die bijna 30 jaar
geleden zijn begonnen door het team van Tremblay. Het eerste
onderzoek volgde jonge Quebecers uit kansarme milieus,
terwijl de tweede een representatieve steekproef was van
kinderen die in 1986-87 op de kleuterschool in Quebec zaten.
Het is belangrijk op te merken dat in
kansarme gezinnen, de verhouding van jongens met chronisch
agressief gedrag ongeveer 4% van de bevolking
vertegenwoordigt. Dit beperkt de selectie van potentiële
deelnemers sterk. "Zodra ze volwassen zijn, zijn ze moeilijk
te vinden omdat ze ongeorganiseerde levensstijlen hebben,"
zegt Tremblay.
Een preventie perspectief
Deze moeilijkheid heeft hem niet van
verder onderzoek weerhouden. "We bestuderen de impact van
het sociaal-economische milieu van de derde generatie, nu
deze kinderen volwassen zijn en zelf kinderen hebben," merkt
Tremblay op. Er is nog geen onderzoek gepubliceerd over het
onderwerp, hij verwacht "belangrijke intergenerationele
banden, omdat we een verband observeerden tussen crimineel
gedrag van ouders van de eerste generatie en het gedrag van
hun kinderen."
Toch is de onderzoeker, die zijn werk
tientallen jaren heeft verricht met een
preventie-perspectief, optimistisch. "Als onze resultaten
aantonen dat gedragsproblemen helemaal terug te herleiden
zijn naar de zwangerschap, zou dat betekenen dat we geweld
kunnen verminderen door preventief ingrijpen, al vanaf de
zwangerschap", aldus Tremblay. We hebben reeds aangetoond
dat steun aan families van agressieve jongens op de
kleuterschool, vervroegd schoolverlaten en criminaliteit in
de volwassenheid voorkomt.
Vertaling: N. van den Burg
