Gewichtig probleem: combinatie stress en vette voeding
veroorzaakt vertraagde stofwisseling bij vrouwen
Inschatting studie: dagelijks effect kan oplopen
tot bijna 11 pond per jaar
COLUMBUS, Ohio - Volgens een nieuwe studie bij
vrouwen zouden een of meer stressmomenten, één dag vóór het eten van
een enkele vette maaltijd, de stofwisseling kunnen vertragen en
hiermee kunnen bijdragen aan gewichtstoename.
Onderzoekers vroegen de deelneemsters naar
stressfactoren van de vorige dag, voordat zij een maaltijd kregen
dat uit 930 calorieën en 60 gram vet bestond. Daarna werd door de
wetenschappers het stofwisselingspercentage gemeten - hoe lang het
duurt voordat de vrouwen calorieën en vet verbranden - en deden
metingen van bloedsuiker, triglyceriden, insuline en het
stresshormoon cortisol.
De vrouwen die tijdens het onderzoek een of meer
stressmomenten van de vorige dag hadden opgegeven, verbrandden in de
7 uur na het eten van een vette maaltijd gemiddeld 104 calorieën
minder dan de vrouwen zonder stress - een verschil dat kan
resulteren in gewichtstoename van bijna 11 pond in een jaar.
De vrouwen met stress hadden ook een hoger
insulineniveau, dat bijdraagt aan het opslaan van vet, en minder
vetoxidatie - de omzetting van grote vetmoleculen naar kleinere
moleculen die als brandstof gebruikt kunnen worden. Vet dat niet
verbrand wordt, wordt opgeslagen.
"Dit betekent uiteindelijk dat stress kan leiden
tot gewichtstoename," zegt Jan Kiecolt-Glaser, professor in de
psychiatrie en psychologie van The Ohio State University en
hoofdauteur van de studie. "Uit andere gegevens leerden we dat we
door stress eerder geneigd zijn om verkeerd voedsel te eten, en uit
onze gegevens blijkt dat we, als we verkeerd voedsel eten, neigen
naar gewichtstoename omdat we minder calorieën verbranden."
Uit eerder onderzoek is al gebleken dat mensen met
stress en andere stemmingswisselingen een hoger risico lopen op
overgewicht of obesitas. Onze studie, zeggen de onderzoekers, blijkt
op z'n minst één voorbeeld te zijn van dit verband.
Het onderzoek is gepubliceerd in de uitgave
Biological Psychiatry.
De studie werd uitgevoerd onder 58 vrouwen van
gemiddeld 53 jaar, en bestond uit twee analysedagen in Ohio State's
Clinical Research Center. Om gedurende 24 uur de voedselinname te
reguleren voordat de vette maaltijd werd gegeten, kregen de
deelneemsters de dag ervoor drie standaard maaltijden, én de
opdracht om 12 uur vóór het onderzoek niets te eten of te drinken.
Op de dag van aankomst vulden de deelneemsters
diverse vragenlijsten in over depressieve symptomen en
lichaamsbeweging en werden geïnterviewd over stressmomenten van de
vorige dag. Bij analysedag 1 werd door 31 vrouwen minimaal één
stressmoment van de dag ervoor gemeld, en 21 meldden stressmomenten
op beide analysedagen. Door zes vrouwen werd geen stress vermeld.
De opgegeven stressmomenten waren meestal
persoonlijk van aard: ruzie met collega's of partners, onenigheid
met vrienden, problemen met de kinderen of werkdruk.
De maaltijd van het onderzoek bestond uit eieren,
kalkoensaucijs, crackers en saus - in calorieën en vet ongeveer
gelijk aan een flinke dubbele hamburger met friet bij een snackbar.
De deelneemsters moesten de hele maaltijd binnen 20 minuten opeten.
"Dit is geen uitzonderlijk verschil in voedsel
vergeleken bij wat velen van ons zouden nemen als we haast hebben en
niet thuis eten," zegt Kiecolt-Glaser, tevens directeur van het
Institute for Behavioral Medicine van Ohio State.
De controle voor de vergelijking bij dit
willekeurige onderzoek was dat één maaltijd bestond uit verzadigd
vet en de andere had een hoog gehalte aan andersoortig vet:
zonnebloemolie bestaand uit onverzadigd vet, wat in verband gebracht
wordt met een scala aan gezondheidsvoordelen.
"We hadden het vermoeden dat verzadigd vet meer
impact zou hebben op de stofwisseling van vrouwen, maar uit onze
studie bleek dat beide vette maaltijden hetzelfde resultaat hadden
wat betreft het effect van stress op het energieverbruik," zei
Martha Belury, professor menselijke voeding van Ohio State en
medeauteur van het onderzoek.
Tijdens een rustpauze van 30 minuten vóór de
maaltijd werd het energieverbruik - of calorieverbranding door de
omzetting van voedsel naar energie - getest. Direct nadat de vrouwen
gegeten hadden werd hun stofwisselingspercentage gemeten, 7 uur
achter elkaar, ieder uur, 20 minuten lang. De onderzoekers konden
dit meten door apparatuur te gebruiken dat de luchtstroom bij
ingeademde zuurstof en de uitgeademde kooldioxide registreerde.
"Door de gasuitwisseling te meten, kunnen we het
stofwisselingspercentage vaststellen: hoeveel energie hun lichaam
tijdens de meetperiode nodig heeft," zei Belury. "De deelneemsters
verbrandden minder calorieën tijdens die 7 uur na de maaltijd als ze
een dag vóór de maaltijd met een stressfactor te maken hadden."
De onderzoekers namen ook verschillende
bloedmonsters, "zodat we gedurende de dag de stofwisseling konden
volgen na het eten van de vette maaltijd," zegt Kiecolt-Glaser.
Het effect van stress op verhoogde insuline had
een tijdsfactor: insuline steeg snel na het eten van de vette
maaltijd en zakte dan na 90 minuten tot ongeveer het insulineniveau
van niet-gestressde vrouwen.
Het stofwisselingspercentage werd niet alleen
beïnvloed door een voorgeschiedenis van depressie; depressie
gecombineerd met verschillende stressfactoren leidde tot een
onmiddellijke verhoging van triglyceriden na de maaltijd.
Triglyceriden vormen een soort vet in het bloed, en hoge niveaus
worden in verband gebracht met een risico op hart- en vaatziekten.
"Met depressie ontdekten we een toegevoegde
factor. Bij vrouwen die de dag tevoren stress hadden én een
voorgeschiedenis van depressie, piekten de triglyceriden na de
maaltijd het hoogst," zei Kiecolt-Glaser. "De dubbele last van een
voorgeschiedenis van depressie én dagelijkse stressfactoren was een
hele slechte combinatie."
De onderzoekers zijn terughoudend om hun onderzoek
uit te breiden met mannen, omdat mannen meestal meer spieren hebben
dan vrouwen, wat hun stofwisselingsgehalte zou kunnen beïnvloeden,
zegt Belury.
Maar deze uitkomst geeft absoluut meer motivatie
om gezond voedsel in de buurt te houden.
"We weten dat we de stressfactoren in ons leven
niet altijd kunnen vermijden, maar één maatregel die we kunnen nemen
is om te zorgen voor een keur aan gezond voedsel in onze koel- en
voorraadkast, zodat áls er stress opdoemt, we naar iets gezonds
kunnen grijpen in plaats van te gaan voor de gemakkelijkste, maar
vetste keuze," zegt Belury.
Vertaling: Ellen Lam
