Waarom caloriearme zoetstoffen toch tot diabetes en obesitas kunnen leiden

Veelgebruikte kunstmatige zoetstoffen blijken de vet- en energiehuishouding te veranderen

De afgelopen decennia heeft het groeiende besef dat het eten van te veel suiker gevolgen heeft voor de gezondheid ervoor gezorgd dat de inname van caloriearme kunstmatige zoetstoffen enorm is toegenomen. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat die suikervervangers zelf ook veranderingen teweegbrengen die verband houden met diabetes en obesitas. Dit suggereert dat het overgaan van gewone frisdrank op suikervrije frisdrank wellicht valt in de categorie “van de regen in de drup”.

Kunstmatige zoetstoffen horen wereldwijd tot de meest gebruikte voedingsadditieven en ze komen veelvuldig voor in frisdranken met weinig of geen calorieën en in andere producten. Sommige eerdere studies zien een verband tussen kunstmatige zoetstoffen en negatieve gevolgen voor de gezondheid, maar de resultaten uit ouder onderzoek zijn niet eenduidig en er waren vragen over mogelijke vooringenomenheid die te maken had met de financiering van de studies.

Dit nieuwe onderzoek is het grootste tot nu toe waarin biochemische veranderingen in het lichaam in kaart worden gebracht, met gebruikmaking van een methode die bekend staat als objectieve high-through-put metabolomics (het zoveel mogelijk tegelijk in kaart brengen van alle endogene metabolieten uit een biologisch monster, vert.), na inname van suiker of zoetstoffen. Ook werd gekeken naar invloeden op de vasculaire gezondheid door te onderzoeken hoe de stoffen de vaatwanden beïnvloeden. De studies werden uitgevoerd op ratten en celculturen.

“Ondanks de toevoeging van deze caloriearme zoetstoffen aan ons voedingspatroon namen zowel obesitas als diabetes enorm toe,” zegt hoofdonderzoeker dr. Brian Hoffmann, universitair docent aan de afdeling Biomedical Engineering van het Medical College of Wisconsin and Marquette University. “In onze studies lijken zowel suiker als kunstmatige zoetstoffen negatieve effecten te vertonen in relatie tot obesitas en diabetes, hoewel de mechanismes erachter wel verschillen van elkaar.”

Hoffmann presenteerde het onderzoek op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Physiological Society (Experimental Biology) die tussen 21 en 25 april plaatsvond in San Diego.

Het team gaf verschillende groepen ratten voer met veel glucose of fructose (vormen van suiker) of met aspartaam of acesulfaam-kalium (veelgebruikte caloriearme kunstmatige zoetstoffen). Na drie weken werden opmerkelijke verschillen geconstateerd in de hoeveelheden biologische stoffen, vetten en aminozuren in bloedmonsters.

De resultaten wijzen erop dat kunstmatige zoetstoffen de manier veranderen waarop het lichaam vetten verwerkt en energie verkrijgt. Bovendien bleek acesulfaam-k zich in het bloed op te hopen, waarbij hogere gehaltes een schadelijker effect hadden op de vaatwandcellen.

“We zagen dat de machinerie van het lichaam suiker in bescheiden hoeveelheden wel aankan; het is pas na langdurige overbelasting dat deze machinerie het begeeft,” zegt Hoffmann. “We zagen ook dat vervanging van deze suikers door kunstmatige zoetstoffen leidde tot negatieve veranderingen in de vet- en energiestofwisseling.”

Dus wat is nu erger, suiker of kunstmatige zoetstoffen? De onderzoekers wijzen erop dat de resultaten geen duidelijk antwoord verschaffen en dat er meer onderzoek nodig is in deze kwestie. Het is wel bekend dat veel suiker eten samenhangt met een slechtere gezondheid en de studie suggereert dat dit ook geldt voor kunstmatige zoetstoffen.

“Het is niet zo dat je nu maar helemaal moet stoppen met het gebruik van kunstmatige zoetstoffen, alsof dat alle uitkomsten met betrekking tot diabetes en obesitas even zou oplossen,” voegt Hoffmann toe. “Als je deze lichaamsvreemde stoffen veelvuldig inneemt zal het risico op slechte uitkomsten voor de gezondheid, net als bij suiker, toenemen. Net als met andere dingen die je eet geldt ook hier dat ‘met mate’ de sleutel is, als je iets liever niet helemaal uit je voedingspatroon weglaat.”

Vertaling: A Zwart