Veelgebruikte chemicaliën kankerverwekkend door afbraak
herstelmechanismes DNA
UNIVERSITY OF CAMBRIDGE
Een veelgebruikte klasse van chemische stoffen die overal worden
gevonden, in uitlaatgassen, rook, bouwmaterialen, meubels, cosmetica
en shampoos, zou het kankerrisico kunnen verhogen vanwege hun
vermogen om de herstelmechanismes af te breken die voorkomen dat er
fouten in onze genen optreden, aldus een studie die in het
tijdschrift Cell is verschenen.
Aldehyden zijn chemicaliën die in kleine hoeveelheden in ons
eigen lichaam worden aangemaakt, maar die steeds vaker ook overal in
onze omgeving worden aangetroffen. Blootstelling aan deze stoffen is
al eerder in verband gebracht met kanker, maar de redenen voor het
verband zijn nog onduidelijk.
In nieuw onderzoek onder leiding van professor Ashok
Venkitaraman, directeur van de Medical Research Council Cancer Unit
aan de Universiteit van Cambridge, werd gebruik gemaakt van
genetisch gemodificeerde menselijke cellen van patiënten die een
verkeerde kopie van het borstkankergen BRCA2 hebben, om de
mechanismes te identificeren waardoor blootstelling aan aldehyden
tot kanker kan leiden.
Schade aan ons DNA, die vaak optreedt als cellen in ons lichaam
zich delen, kan leiden tot het ontstaan van kanker, maar ons lichaam
heeft eigen afweermechanismes die de schade helpen herstellen.
Professor Venkitaraman en zijn collega’s ontdekten echter dat
blootstelling aan aldehyden dit verdedigingsmechanisme afbreekt, ook
in gezonde cellen, maar dat mensen die een verkeerde kopie van BRCA2
hebben geërfd vooral gevoelig zijn voor dergelijke schade.
Iedereen wordt geboren met twee kopieën van de meeste genen.
Mensen die een enkele foute kopie erven van BRCA2 zijn gevoelig voor
kanker. De reden waarom is nog niet helemaal duidelijk, omdat hun
cellen in staat zouden moeten zijn om DNA te repareren met
gebruikmaking van de lagere, maar nog altijd voldoende, hoeveelheid
BRCA2-eiwit die in de andere, intacte kopie van het gen gemaakt
wordt.
Dit nieuwe onderzoek toont aan dat aldehyden aanzetten tot de
afbraak van het BRCA2-eiwit in cellen. Bij mensen met een foute
kopie van het gen leidt dit effect ertoe dat het niveau van het
BRCA2-eiwit onder het niveau uitkomt dat nodig is voor een adequate
reparatie van DNA, waardoor de mechanismes, die normaal gesproken
mutaties voorkomen die tot kanker zouden kunnen leiden, niet meer
kunnen functioneren.
Ongeveer een op de honderd mensen heeft een fout BRCA2-gen, wat
ze een hogere kans geeft op het ontwikkelen van borst-, prostaat- en
alvleesklierkanker. Blootstelling aan aldehyden zou de kans op het
ontstaan van deze soorten kanker kunnen verhogen.
“Ons onderzoek laat zien hoe chemische stoffen, waaraan we steeds
meer blootgesteld worden in ons dagelijkse leven, het risico op
ziektes zoals kanker kunnen verhogen,” zegt prof. Venkitaraman. “Het
verklaart ook mede waarom de foute genen waarmee we geboren worden
bij sommige mensen kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor
de kankerverwekkende effecten van deze chemicaliën. Een belangrijke
implicatie van ons werk is dat het door blootstelling aan aldehyden
zou kunnen komen dat bij mensen met een foute kopie van het
BRCA2-gen de gevoeligheid voor het ontwikkelen van kanker wordt
getriggerd. In de toekomst kan dit ons helpen om kanker bij zulke
mensen te voorkomen of behandelen.”
Een veelvoorkomende mogelijke bron van aldehyden is alcohol: ons
lichaam zet de alcohol die wij drinken om in acetaldehyde, een van
deze stoffen. Normaal gesproken wordt dit afgebroken door een
natuurlijk enzym genaamd acetaldehyde dehydrogenase, maar meer dan
een half miljard mensen, voornamelijk uit landen als Japan, China en
Korea, erven een fout gen, ALDH2, dat dit enzym inactiveert. Daarom
worden veel Aziatische mensen rood en verhit als ze drinken, maar
dit zou tevens kunnen betekenen dat ze erg gevoelig zijn voor de
kankerverwekkende effecten.
Dit nieuwe onderzoek toont aan dat ophoping van aldehyde bij
zulke mensen de kankergevoeligheid kan stimuleren door BRCA2 af te
breken, waardoor reparatie van DNA in het gedrang komt, of er nu wel
of geen sprake van een foute kopie van BRCA2 is. Een geschatte
30-60% van de mensen uit Japan, Korea en China dragen het foute
ALDH2-gen en zij zouden daardoor meer risico kunnen lopen op kanker
vanwege dit mechanisme.
Vertaling: Astrid Zwart