Is frisdrank slecht voor je brein?
En is light frisdrank nog slechter? Zowel suikerbevattende
drankjes als de light versies hangen samen met versnelde veroudering
van hersenen
BOSTON UNIVERSITY
Amerikanen zijn gek op suiker. Bij elkaar aten ze in 2016 bijna
11 miljoen ton suiker, aldus het Amerikaanse Ministerie van
Landbouw, waarbij een groot deel werd ingenomen in de vorm van zoete
drankjes zoals sport- en frisdrank.
Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat een overmaat aan suiker –
vooral de fructose in het drinken – je hersenen kan schaden. Uit
gegevens van de Framingham Heart Study (FSH) bleek dat mensen die
vaak suikerhoudende drankjes drinken meer kans lopen op een slechter
geheugen, een kleiner hersenvolume en een aanzienlijk kleinere
hippocampus, een hersengebied dat van belang is voor leren en
geheugen.
Maar wacht nog even met weggooien van je zoete thee en grijp nog
even niet naar een light frisdrank, want uit een vervolgonderzoek
bleek dat mensen die dagelijks light-versies van frisdrank dronken
bijna drie keer zo vaak een beroerte kregen of aan dementie leden
dan degenen die dat niet deden.
De onderzoekers hebben er wel meteen bij vermeld dat deze
bevindingen, die verschijnen in het tijdschrift Alzheimer’s and
Dementia en in het blad Stroke, wel een correlatie aantonen, maar
geen verband van oorzaak-en-gevolg. Hoewel ze waarschuwen tegen het
drinken van al te veel light drankjes of suikerdrank, is er meer
onderzoek nodig om vast te stellen of, en zo ja hoe, deze drankjes
de hersenen nu eigenlijk beschadigen en hoeveel schade kan komen
door onderliggende vasculaire problemen of diabetes.
“Deze studies zijn niet het laatste woord hierover, maar het zijn
wel sterke aanwijzingen, uit veelzeggende data,” zegt senior auteur
Sudha Seshadri, hoogleraar neurologie aan de Boston University
School of Medicine (MED) en faculteitslid aan BU Alzheimer’s Disease
Center. “Het ziet ernaar uit dat er niet veel goeds te melden valt
over het drinken van suikerrijke drank, en het vervangen van suiker
door kunstmatige zoetstoffen lijkt niet te helpen. Misschien moeten
we wel weer gaan wennen aan dat doodgewone ouderwetse water.”
Matthew Pase, onderzoeker bij de afdeling neurologie van MED en
bij de FSH, zegt dat een overmaat aan suiker al langer in verband
wordt gebracht met cardiovasculaire ziektes en stofwisselingsziektes
zoals obesitas, hartziektes en diabetes 2, maar dat er weinig bekend
is over de langetermijneffecten op de menselijke hersenen. Hij koos
suikerhoudende drank als een manier om de algehele suikerconsumptie
te kunnen bestuderen. “Het is moeilijk om de algehele suikerinname
uit voeding te meten,” zegt hij, “dus we gebruikten suikerbevattende
drankjes om zo dicht mogelijk in de buurt te komen.”
Voor het eerste onderzoek, dat op 5 maart 2017 in Alzheimer’s and
Dementia werd gepubliceerd, werden data onderzocht, waaronder
resultaten uit MRI-scans en cognitieve tests, van ongeveer 4000
mensen uit de cohorten van tweede en derde generatie nakomelingen
van de Framingham Heart Study deelnemers (de kinderen en
kleinkinderen van degenen die in 1948 vrijwillig gingen meedoen aan
de FHS). De onderzoekers keken naar mensen die meer dan twee keer
per dag een suikerbevattende drank namen – het maakt niet uit of het
ging om fris, fruitsap of andere non-alcoholische drank – of meer
dan drie keer per week frisdrank dronken. Onder die ‘hoge inname’
groep werden vele tekenen van hersenveroudering gevonden, zoals een
kleiner wordend hersenvolume, slechter episodisch (persoonlijke
gebeurtenissen) geheugen en een geslonken hippocampus, allemaal
risicofactoren voor een vroeg begin van Alzheimer. Ook bleek er
samenhang te zijn tussen een hogere inname van light frisdrank – ten
minste één per dag – met een kleiner hersenvolume.
In de tweede studie, gepubliceerd op 20 april 2017, hadden de
onderzoekers, met gebruikmaking van data van het cohort oudere
nakomelingen, specifiek gekeken of de deelnemers een beroerte hadden
gehad, of een diagnose van Alzheimer hadden gekregen. Nadat op drie
momenten, over zeven jaar verspreid, was gemeten wat de deelnemers
dronken, werden de vrijwilligers 10 jaar lang gevolgd. De
onderzoekers keken of bij 2.888 mensen van boven de 45 bewijs te
vinden was van een beroerte en bij 1.484 mensen van boven de 60 werd
gekeken naar dementie. Er werd verrassend genoeg geen correlatie
gevonden tussen inname van suikerbevattende drank en beroerte of
dementie. Er werd echter wel vastgesteld dat mensen die ten minste
één glas light frisdrank per week namen bijna drie keer zo vaak een
beroerte of dementie ontwikkelden.
Hoewel de onderzoekers rekening hielden met leeftijd, roken,
kwaliteit van de voeding, en andere factoren, konden ze niet
volledig corrigeren voor eventuele van tevoren bestaande
aandoeningen zoals diabetes, die zich in de loop der jaren hadden
kunnen ontwikkelen en waarvan bekend is dat ze een risicofactor zijn
voor dementie. Zulke al bestaande aandoeningen kunnen de nieuwe
bevindingen echter niet volledig verklaren.
“Het was nogal verrassend dat het drinken van light drank tot
deze uitkomst leidde,” zegt Pase. Hij merkt op dat eerdere studies
wel een verband hadden gevonden tussen inname van light frisdrank en
het risico op een beroerte, maar nog niet met dementie. Hij voegt
toe dat de studies geen verschil maakten tussen soorten kunstmatige
zoetstoffen en dat ze geen rekening hielden met andere mogelijke
bronnen van kunstmatige zoetstoffen. Hij zegt dat er verschillende
hypotheses door wetenschappers naar voren zijn gebracht over hoe
deze zoetstoffen schade kunnen berokkenen, van het veranderen van de
darmbacteriën tot het veranderen van de perceptie van “zoet” in de
hersenen. Maar, zo zegt hij, “er moet meer onderzoek gedaan worden
om uit te zoeken wat de onderliggende mechanismes zijn.”
Vertaling: Astrid Zwart
