Nieuw rapport over gezondheidsvoordelen van biologische
voeding en landbouw
In een rapport dat is opgesteld voor het Europese Parlement, met
medewerking van hoogleraar Philippe Grandjean van Harvard Chan
School of Public Health als medeauteur, worden de
gezondheidsvoordelen van biologische voeding en landbouw beschreven.
Waarom gaf het Europese Parlement opdracht tot dit rapport en wat
was de belangrijkste uitkomst?
Het Europees Parlement is bezorgd over de voedselveiligheid en de
menselijke gezondheid. Een groep experts uit verschillende landen
werd gevraagd de mogelijke gezondheidsvoordelen van biologische
voeding en landbouw te onderzoeken. Ons rapport is een review van
bestaand wetenschappelijk bewijs betreffende de invloed van
biologische voeding op de gezondheid van de mens, met onder andere
laboratorium- en dierstudies, epidemiologische onderzoeken en
analyses van voedingsgewassen.
De belangrijkste informatie in dit rapport gaat over pesticiden in
voeding. In conventionele voeding blijven restjes van pesticiden
achter in het voedsel, zelfs na wassen. Biologische voeding wordt
nagenoeg zonder pesticiden gekweekt.
De autoriteiten in zowel de EU als de VS houden vol dat de huidige
limieten voor de hoeveelheid pesticiden in conventionele producten
voldoende zijn om een perfecte veiligheid te garanderen. Maar die
limieten zijn gebaseerd op dierstudies, waarbij gekeken werd naar
het effect van één bestrijdingsmiddel per keer. Het menselijke brein
is echter zoveel complexer dan het rattenbrein, en de ontwikkeling
van onze hersenen is veel kwetsbaarder omdat er zoveel processen
tegelijk en in de juiste volgorde moeten plaatsvinden; je kunt niet
teruggaan en ze overdoen.
Drie langtermijn geboortecohortstudies in de VS lijken uit te wijzen
dat bestrijdingsmiddelen de hersenen van kinderen beschadigen. Deze
studies constateerden dat de blootstelling van zwangere vrouwen aan
pesticiden, gemeten in urinemonsters, verband hield met negatieve
invloed op het IQ en de neurologisch-gedragsmatige ontwikkeling van
hun kinderen en ook met de diagnose ADHD. Tevens keek een van de
studies naar de structurele groei van de hersenen met gebruikmaking
van MRI. De uitkomst was dat hoe meer de moeder had blootgestaan aan
organofosfaten, die veel als pesticiden worden gebruikt, hoe dunner
de grijze hersenstof was bij het kind. Dat vind ik behoorlijk eng.
Hoewel het wetenschappelijke bewijs over de impact van pesticiden op
het zich ontwikkelende brein niet volledig is, doen vrouwen die
zwanger zijn of willen worden, of borstvoeding geven, er wellicht
goed aan om als voorzorgmaatregel biologische voeding te eten
vanwege de aanzienlijke en mogelijk onomkeerbare gevolgen voor de
gezondheid van hun kinderen.
Op momenten dat biologische voeding niet verkrijgbar is, is het een
optie om dingen te kopen die je moet pellen of schillen, zoals
aardappelen of ananas bijvoorbeeld, maar houd je verre van producten
zoals bladgroenten. Een goede bron om de pesticidengehaltes te weten
te komen van verschillende voedingsmiddelen is de Environmental
Working Group (www.ewg.org), die lijsten bijhoudt van producten met
de hoogste en laagste gehaltes aan bestrijdingsmiddelen. Er is ook
een website van de milieubeschermingsorganisatie in de VS die
manieren noemt om blootstelling aan deze middelen te verminderen (www.epa.gov/safepestcontrol/pesticides-and-food-healthy-sensible-food-practices).
Welke andere belangrijke bevindingen kwamen uit het rapport?
We weten dat het enorme gebruik van antibiotica bij boerderijdieren
bijdraagt aan het ontstaan van antibioticaresistentie bij bacteriën,
wat een grote bedreiging is voor de volksgezondheid want die
resistentie kan zich van dieren naar mensen verspreiden. Op
biologische boerderijen wordt maar heel beperkt gebruik gemaakt van
antibiotica en de dieren krijgen meer ruimte om in natuurlijke
omstandigheden te leven, waardoor het risico op infecties afneemt.
Deze technieken blijken de gezondheid van de dieren te verbeteren en
ziektes en antibioticaresistentie te voorkomen.
Er zijn nog wat kleinere voordelen te noemen van biologische
voeding, zoals hogere gehaltes aan sommige voedingsstoffen en minder
cadmium, maar die zijn niet belangrijk genoeg om leidend te zijn bij
voedselkeuzes.
Hoe zou het Europese Parlement de steun voor biologische voeding en
landbouw kunnen stimuleren? En als die steun er komt, zou dat dan
een aanmoediging kunnen zijn voor de VS om het ook te doen?
Ons rapport noemde verschillende beleidsopties die het Europese
Parlement zou kunnen overwegen om de biologische landbouw te steunen
en te stimuleren. Politici zouden bijvoorbeeld de belasting op
biologische voeding kunnen verlagen of afschaffen. Ze zouden de
belastingen voor biologische boeren kunnen verlagen. Ook is ons
voorstel dat ze verder onderzoek zouden kunnen ondersteunen om meer
over de voordelen van biologische voeding te weten te komen.
Als het Europese Parlement actie onderneemt, hoop ik dat het ook de
praktijk in de VS zal beïnvloeden. Er is veel uitwisseling van
voedingsmiddelen tussen de EU en de VS. Het is duidelijk dat als de
EU meer biologische producten gaat promoten, dit ook een kans biedt
voor producenten van biologische voeding in de VS. En andersom: als
er meer biologische producten uit de EU komen dan zou dat
aantrekkelijk zijn voor consumenten in de VS. Het gezamenlijke
effect daarvan zou kunnen zijn dat biologische landbouw zowel in de
EU als de VS zowel vanuit economisch als vanuit milieuoogpunt
duurzamer wordt.
Karen Feldscher
Vertaald met toestemming van Harvard T.H. Chan School of Public
Health
