Stanfords onderzoek: immuunrespons op een griepeiwit
verschaft nieuwe inzichten in narcolepsie
MEDISCH CENTRUM UNIVERSITEIT STANFORD
Een internationaal onderzoeksteam heeft voor het eerst substantieel
bewijs gevonden dat erop kan duiden dat narcolepsie een “hit en run”
auto-immuunziekte is. De onderzoekers hebben getracht vast te
stellen waarom slechts één van de 2 verschillende griepvaccinaties
toegepast tijdens de Mexicaanse grieppandemie in 2009 in verband
werd gebracht met een sterke toename van narcolepsie, een zeldzame
slaapstoornis.
Hun bevindingen zijn 1 juli gepubliceerd in Science Translational
Medicine. Dr. Lawrence Steinman, professor in kindergeneeskunde,
neurologie en neurologische wetenschappen, is de hoofdauteur. De
eerste auteur is Dr. Sohail Ahmed, ten tijde van het onderzoek hoofd
van de klinische wetenschappen bij Novartis Vaccines.
Auto-immuunziektes, zoals multiple sclerose en reumatische artritis,
staan erom bekend dat zij in de loop van decennia het zenuwstelsel,
de gewrichten en andere organen aantasten. Echter, sinds eind jaren
negentig van de vorige eeuw veronderstellen onderzoekers een andere
auto-immuunziekte, en wel een die zich snel kan manifesteren en
schade kan aanrichten zonder een spoor van haar actie achter te
laten. Narcolepsie wordt verondersteld een van deze “hit en run”
ziektes te zijn.
Vatbaarheid is afhankelijk van het soort gen.
Narcolepsie is een chronische, ongeneeslijke en levenslange
hersenaandoening die normale slaap- en waakcycli verstoort en een
scala aan symptomen veroorzaakt, waaronder extreme slaperigheid
gedurende de dag en slaap die je te allen tijde kan overvallen,
zelfs tijdens een gesprek. Wetenschappers zijn al decennialang
geďnteresseerd in de oorzaak van narcolepsie.
Narcolepsie komt veelal willekeurig voor en is niet erfelijk
afgezien van bepaalde genvarianten waardoor men er vatbaarder voor
kan zijn. Bijvoorbeeld, bijna iedereen die narcolepsie met
cataplexie heeft, een toestand waarbij men plotseling en tijdelijk
aan spierzwakte lijdt, is drager van de HLA-DQB1*0602 genvariant,
dat codeert voor een receptor aangetroffen op immune cellen.
“HLA varianten houden met veel auto-immuunziektes verband”, zei
Steinman, die ook het George A. Zimmermann hoogleraarschap bekleedt.
Maar op zichzelf veroorzaken zij geen narcolepsie. De ziekte lijkt
veeleer door een combinatie van genetische aanleg en infectie
geactiveerd te worden. Mensen met narcolepsie dragen meer
antilichamen tegen pathogenen zoals strepbacteriën of het H1N1
virus, dat de Mexicaanse grieppandemie in 2009 veroorzaakte. Het is
opmerkelijk dat narcoleptische patiënten een laag niveau van de
neurotransmitter hypocretine hebben, dat ons normaliter wakker houdt
wanneer het zich verbindt met de hypocretine receptoren in de
hersenen. Zij hebben tevens minder hersenneuronen die hypocretine
produceren. Waarop kan dit samenstel van factoren duiden?
Het antwoord diende zich aan in 2010, spoedig na de pandemie van
2009, toen onderzoekers een sterke toename van nieuwe gevallen van
narcolepsie rapporteerden – maar niet overal. Populaties die waren
ingeënt met het GlaxoSmithKline’s Pandemrix vaccin lieten een
stijging van narcolepsie zien, maar dewelke waren ingeënt met
Novartis’ Focetria niet.
De onderzoekers vroegen zich af of dit verschil kon worden afgeleid
uit het feit dat Pandemrix en Focetria van twee verschillende
stammen van het H1N1 virus gemaakt waren. Het team stelde vast dat
H1N1 een eiwit bevat waarvan de structuur gedeeltelijk overeenkomt
met een deel van een menselijke hypocretine receptor. Dit H1N1 eiwit
was, zoals verwacht, aanwezig in het Pandemrix vaccin, maar in veel
grotere hoeveelheden dan in het Focetria vaccin. Zouden de
antistoffen die normaliter door de Pandemrix vaccinaties ontwikkeld
worden tegen dit griepeiwit ook aangrijpen op hypocretine receptoren
en een auto-immuunreactie veroorzaken?
“Het was echt een spannend moment”, sprak Steinman.
Om uit te vinden of narcoleptische patiënten dergelijke antistoffen
hadden, onderzocht het team een steekproef van 20 personen die na de
Pademrix vaccinatie narcolepsie hadden ontwikkeld. Zeventien van hen
hadden antistoffen tegen de hypocretine receptor ontwikkeld. De zes
personen ingeënt met Focetria hadden deze antistoffen echter niet.
Hoe H1N1 en Pandemrix narcolepsie zouden kunnen veroorzaken.
De auteurs stellen dat een “hit en run” auto-immuun mechanisme
ervoor verantwoordelijk zou kunnen zijn dat narcolepsie door zowel
de Mexicaanse griep als Pandemrix veroorzaakt wordt. Volgens hen zou
bij mensen met een genetische aanleg het hoge H1N1 eiwitniveau de
productie stimuleren van grote hoeveelheden antistoffen tegen zowel
het virus als de hypocretine receptor. Deze antistoffen kunnen
maanden in het bloed blijven. Ofwel grote hoeveelheden antistoffen
ofwel ontsteking door een niet-gerelateerde infectie zou de
bloed-hersenbarričre kunnen veranderen waardoor de antilichamen de
hersens binnenkomen. Daar kunnen de antistoffen aangrijpen op de
hypocretine receptoren, waarbij ze mogelijkerwijs het immuunsysteem
ertoe aanzetten hersencellen die de regulering van slaap-waak cycli
verstoren te vernietigen of te onderdrukken.
Vergeleken met Pandemrix bevat Focetria inderdaad 72 procent minder
van het H1N1 eiwit en zal derhalve geen specifieke griepantistoffen
die kunnen aangrijpen op de receptor ontwikkeld hebben, aldus de
onderzoekers.
Aangezien Pandemrix in verband werd gebracht met een verhoogd risico
op narcolepsie, werd het van de markt gehaald. Maar Steinman wijst
erop dat zelfs met dit risico het vaccin veel veiliger was dan een
Mexicaanse griep infectie. Alleen al in de Verenigde Staten leidde
de Mexicaanse grieppandemie van 2009 tot 274.304 ziekenhuisopnames
en 12.469 doden.
Vertaling: Els Scholtens
Ontvang iedere vrijdag de laatste nieuwtjes en videos
Uw persoonlijke gegevens worden niet aan derden
verstrekt
Nieuwsbrief kan ieder moment gestopt worden.
Ons mailadres:
info@ugamedia.com
[
Terug naar het hoofdmenu
]
|
|
