Gedresseerde chimpansees, of opgevoed als huisdier lijden
onder lange termijn effecten op hun gedrag
Nieuwe studie wijst uit dat ervaringen tijdens de
eerste vier levensjaren het gedrag en welzijn vormen in latere
volwassenheid
Hoewel de onmiddellijke welzijnscondities van bij
hun moeder weggehaalde baby chimpansees goed gedocumenteerd zijn, is
er weinig bekend over de impact op lange termijn van dit soort
ervaringen in de eerste levensjaren. Een jaar lang bestudeerden
onderzoekers van Lincoln Park Zoo 60 chimpansees en kwamen tot de
conclusie dat chimpansees die op jonge leeftijd bij hun moeder
weggehaald werden en gedresseerd werden of als huisdier opgevoed
door mensen, als volwassen dieren eerder gedrags- en sociale
afwijkingen vertonen.
Dit project, waar vele instellingen aan
meewerkten, geleid door Steve Ross, PhD, directeur van het Fisher
Center for the Study and Conservation of Apes van Lincoln Park Zo,
werd vandaag gepubliceerd in de vrij beschikbare uitgave van PeerJ.
Gedurende een periode van 14 maanden bestudeerden de onderzoekers 60
chimpansees met verschillende persoonlijke achtergronden, waarvan
allen verbleven in verschillende, door de Association of Zoos and
Aquariums (AZA) officieel erkende dierentuinen, evenals reservaten
die deel uitmaken van de North American Primate Sanctuary Alliance
(NAPSA). Meer dan 35 chimpansees waren vroeger huisdieren of
gedresseerd.
De resultaten wijzen uit dat chimpansees, die al
heel jong door mensen zijn opgevoed, en minder contact hadden met
hun eigen soort in hun eerste 4 levensjaren, neigden naar minder
sociale vaardigheden als volwassenen chimpansees dan die met een
meer natuurlijk verleden. Vooral chimpansees die veel met mensen
zijn omgegaan vertoonden de neiging om hun groepsgenoten minder
sociaal te verzorgen; bij chimpansees essentieel gedrag voor het
krijgen van een emotionele band. Opvallend was dat deze gevolgen pas
jaren, soms tientallen jaren later tot uiting kwamen, nadat hun
gedresseerde leven of hun leven als huisdier achter de rug was.
“Ongebruikelijk voor een studie met dit onderwerp,
bestudeerden we ononderbroken het niveau van het contact tussen
mensen en chimpansees bij individuele chimpansees,” legde Ross uit.
“Dit toonde aan dat chimpansees met afwijkende beginjaren, die veel
meer tijd doorbrachten met mensen dan met hun eigen soort, de
neiging hadden zich anders te gedragen dan chimpansees die tijdens
hun jonge jaren bij hun familie verbleven.”
De studie is een aanvulling op tientallen jaren
van onderzoek dat het belang van moederzorg voor primaten heeft
aangetoond. Maar dit is een van de eerste holistische pogingen; niet
alleen om te kijken hoe zowel menselijke als chimpansee exposure de
gedragsontwikkeling beďnvloedt, maar ook hoe deze zijn weerslag
heeft op veel latere leeftijd.
Dierentuinen en reservaten zijn vaak de aangewezen
plaatsen voor huisdieren en gedresseerde chimpansees waarvan de
eigenaars het te moeilijk vinden om voor ze te zorgen. Ross, die
tevens de oprichter is van project ChimpCARE van Lincoln Park Zoo,
heeft geholpen bij het transport van meer dan 30 chimpansees van
privé adressen en amusementsinstellingen naar meer geschikte en
sociale leefgebieden bij sinds 2009 erkende dierentuinen en
reservaten.
“Eén van de alarmerende aspecten van deze
uitkomsten is dat de gevolgen voor de gedragsontwikkeling zo
langdurig zijn,” zegt Ross. “Chimpansees die een nieuw thuis
gevonden hebben in erkende dierentuinen en goede reservaten, blijven
een afwijkend gedragspatroon houden dat ze onderscheidt van normaal
opgevoede gevallen. Met als resultaat dat het integratieproces met
andere chimpansees problematisch, veeleisend en soms zelfs
gevaarlijk kan zijn.”
Ondanks het feit dat chimpansees een bedreigde
diersoort is, en een zowel openbaar als gezondheidsgevaar kan
vormen, blijft het in de meeste Amerikaanse staten legaal om
chimpansees te houden. Ross spreekt zijn hoop uit dat deze
bevindingen zullen leiden tot een groeiend aantal belastende feiten
tegen zulke praktijken.
“Chimpansees zijn ongelooflijk intelligente en
gevoelige dieren,” zegt hij. “Het onthouden van de toegang tot hun
eigen soort tijdens de zuigelingenperiode, resulteert in
gedragsuitingen die een leven lang duren. Zelfs met de best
mogelijke zorg op volwassen leeftijd, kunnen ze zich vaak niet
aanpassen aan andere chimpansees.”
Vertaling: Ellen Lam
